Na czym polega wolontariat?
Wolontariat jest dobrowolnym, bezpłatnym, świadomym działaniem na rzecz konkretnych osób oraz całego społeczeństwa, które wykracza poza związki rodzinno-koleżeńskie. Jednocześnie wiąże się to z dużą odpowiedzialnością i poważnym zobowiązaniem wobec tych, którym pomoc jest ofiarowana. Wolontariusze angażują się w projekty organizacji, firm, szkół, kół naukowych uczelni lub działają indywidualnie na małą skalę.
W ramach pomocy można np. udzielać korepetycji, oprowadzać po zakamarkach swojego miasta, gotować posiłki dla akcji typu Food Not Bombs, a także organizować pomoc w obszarach dotkniętych wojną, klęskami żywiołowymi i przemocą. Przynoszenie zakupów sąsiadowi, który ma problemy z poruszaniem, odwiedzanie chorych dzieci i organizowanie im czasu w szpitalu, domu dziecka lub czytanie gazet i książek osobom starszym w Domach Pomocy Społecznej to także forma wolontariatu.
Zgodnie z raportem Głównego Urzędu Statystycznego w 2022 r. w działalność wolontariacką na terenie Polski zaangażowało się ponad 28% osób w wieku od 15 do 89 lat, a na całym świecie liczba wolontariuszy przekracza miliard. Ich motywacje są bardzo różne, a bezinteresowne działania mają na celu m.in. niesienie pomocy ubogim, chorym i potrzebującym, bez względu na ich wiek czy pochodzenie.
Jak zauważają działacze United Nation Volunteers (UNV, Wolontariusze Narodów Zjednoczonych): „Wyzwania, przed którymi stoimy (…) mogą wydawać się przytłaczające. Jednak w tych trudnych chwilach duch wolontariatu świeci jaśniej niż kiedykolwiek. W każdym zakątku świata wolontariusze reagują zazwyczaj jako pierwsi. Podejmują wyzwania z odwagą, poświęceniem i bezinteresownością”.
Każdy może zostać wolontariuszem, jednak nie każdy wolontariat jest dla każdego
Wolontariuszem może zostać każdy, kto czuje się na siłach i chce poświęcić swój czas niosąc pomoc osobom potrzebującym. Warto jednak pamiętać, że decyzja o podjęciu zadań wolontariusza powinna być przemyślana. Dobrze jest zacząć od rozważenia najważniejszych kwestii:
- W jakim obszarze chcę działać?
- Co chcę robić w ramach wolontariatu?
- W czym mogę być pomocny?
- Jakie mam kompetencje, predyspozycje?
- Jakie są moje możliwości czasowe?
- Jakie są moje oczekiwania?
Odpowiedzi na powyższe pytania pomogą kandydatowi na wolontariusza w zdecydowaniu jak może najlepiej nieść pomoc innym.
Aby ułatwić zdobywanie informacji o możliwych działaniach, w większości miast w Polsce funkcjonują ośrodki i centra wolontariatu, w których można zgłaszać swoją gotowość do rozpoczęcia takiej aktywności. Ponadto stworzona została Ogólnopolska Sieć Centrów Wolontariatu. Na jej stronie znaleźć można m.in. wskazówki, jak zostać wolontariuszem, jak rozwijać swoje kompetencje poprzez wolontariat, jak organizacje i instytucje mogą zaangażować wolontariuszy do prowadzonych przez siebie działań, a także wyjaśnienie zagadnień prawnych dotyczących wolontariatu.
W wielu polskich miastach działają także organizacje pozarządowe, które poszukują wolontariuszy do prowadzonych przez siebie aktywności w miejscach, które wymagają pomocy. Należą do nich m.in.: Polski Czerwony Krzyż, Polska Akcja Humanitarna, Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej, Caritas Polska czy Fundacja DKMS. Przez ich strony internetowe można zgłaszać się z wnioskiem o rejestrację w szeregach wolontariuszy i wyznaczenie zadań.
Warto również pamiętać, że działalność wolontariuszy jest regulowana przez prawo i przysługują im odrębne prawa i obowiązki wynikające z Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. 2003 Nr 96 poz. 873).
Oni już działają
Ci, którzy już działają jako wolontariusze, chętnie dzielą się swoim doświadczeniem i zapraszają do podjęcia takiego wyzwania. Ola, studentka V roku pedagogiki specjalnej, działająca w Kole Naukowym Pedagogiki Specjalnej KUL „Tratwa” razem ze swoimi koleżankami i kolegami odwiedza dzieci leczące się na Oddziale Hematologii, Onkologii i Transplantologii Dziecięcej Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Lublinie. Każdego tygodnia staje się przede wszystkim koleżanką, nauczycielką, pocieszycielką, a także panią animatorką, by w ten sposób wesprzeć młodych pacjentów i ich najbliższych. Choć, jak sama podkreśla, nie jest to zadanie łatwe pod względem emocjonalnym, nie wyobraża sobie pomocy na innym oddziale.
Ola odkryła w sobie potrzebę niesienia pomocy dzieciom z chorobami nowotworowymi dzięki swojej wykładowczyni, dr Monice Nowak, która od lat animuje dzieci w lubelskim szpitalu w ramach działań Fundacji Urtica Dzieciom.
Wolontariusze, tacy jak Ola, organizują na oddziałach spotkania okolicznościowe, Andrzejki, Mikołajki, wspólnie z dziećmi tworzą prace plastyczne w nawiązaniu do pór roku i świąt, a gdy pogoda i zdrowie dzieci dopisują, spędzają czas na świeżym powietrzu.
Dlaczego wolontariat jest tak ważny dla dzieci z chorobami hematologicznymi i onkologicznymi?
W procesie leczenia pacjentów pediatrycznych z chorobami hematologicznymi i onkologicznymi, szczególnie ważna jest działalność wolontariuszy. Przede wszystkim wolontariusze są wsparciem emocjonalnym, zarówno dla chorych dzieci, jak i ich najbliższych. W czasie dłużących się godzin spędzonych w szpitalach, które mogą prowadzić do poczucia osamotnienia i wyizolowania, organizowane przez grupy wolontariuszy zabawy i interakcje dają małym pacjentom poczucie normalności, tak ważnej dla ich zdrowia psychicznego. Jest to również ważny moment dla rodziców i opiekunów towarzyszących swoim pociechom, ponieważ w tych momentach mogą znaleźć czas na chwilę wytchnienia i zadbania o własne potrzeby.
Zajęcia edukacyjne i inne aktywności organizowane przez wolontariuszy umilają czas spędzany na oddziale i odciągają uwagę od choroby, procesu leczenia, pomagają rozwijać umiejętności i pasje, a ponadto są okazją do rozwoju społecznego dzieci. Z perspektywy dziecka, które spędza czas głównie w towarzystwie swojego rodzica każdy kontakt z osobą spoza oddziału jest atrakcyjny i wartościowy.
Wolontariusze odgrywają także istotną rolę w szerzeniu świadomości na temat chorób hematologicznych i onkologicznych w społeczeństwie – mogą angażować się w kampanie edukacyjne i zachęcać do wsparcia organizacji zajmujących się pomocą pacjentom. Przyczyniają się również do budowania społeczności – sieci wsparcia skupionych wokół dzieci z takimi schorzeniami. Ponadto nie możemy zapomnieć o tym, że działania wolontariuszy są inspiracją do zaangażowania się w pomoc, dzięki czemu pojawiają się nowe osoby chętne do działania, a w związku z tym wsparcie jest dostępne dla coraz większej grupy osób potrzebujących. Okazją ku temu może być właśnie Międzynarodowy Dzień Wolontariusza, dlatego jest to tak ważne wydarzenie dla dzieci z chorobami hematologicznymi i onkologicznymi.
Wolontariat na oddziale onkologicznym – z czym się wiąże?
Ola podkreśla, że w byciu wolontariuszem, który pracuje z dziećmi z chorobami nowotworowymi, najważniejsze jest zachowanie dystansu – do siebie, rzeczywistości szpitalnej, problemów spotkanych osób. W przeciwnym razie bardzo często dochodzi do wypalenia emocjonalnego.
Wolontariusz, który wchodzi na taki oddział powinien być pogodny, radosny, mieć w sobie dużo optymizmu, potrafić odganiać smutki i ocierać łzy. W pracy z dziećmi konieczna jest także otwartość, kreatywność i elastyczność. Założenia wolontariusza mogą ulec zmianie z uwagi na gorsze samopoczucie podopiecznego, leczenie, zmęczenie czy brak chęci do zabawy. Mimo to zdarzają się momenty, gdy wolontariusz powinien być trochę nieustępliwy – często za pierwszym „nie” w odpowiedzi na propozycję zabawy kryje się lęk, który po chwili może ustąpić i przeobrazić się w uśmiech i gotowość do działania.
Każdy wolontariusz musi także pamiętać, że jego działania wiążą się z odpowiedzialnością za podopiecznych, a to, co wie na temat pacjentów i ich sytuacji, wymaga dyskrecji. Zarówno te, jak i inne ważne cechy, którymi powinien odznaczać się wolontariusz, zawarte są w „Karcie Etycznej Wolontariusza”.
Sekretarz Generalny ONZ, Antonio Guterrez, wypowiadając się na temat Międzynarodowego Dnia Wolontariusza, stwierdził, że: „Wolontariusze ucieleśniają to, co najlepsze w człowieczeństwie. W tym ważnym dniu czerpmy inspirację z ich przykładu i podejmijmy decyzję, że dołożymy wszelkich starań, aby pomóc w kształtowaniu lepszego świata dla wszystkich”. Wolontariat jest aktywnością, która jednoczy ludzi, odzwierciedla ich mocne strony i pokazuje, jak silni mogą być we wspólnym działaniu, uwrażliwia, uczy i pomaga budować lepszą przyszłość, a korzyść z takich działań płynie nie tylko dla osób, którym pomoc jest udzielana, ale także dla tych, którzy ją niosą. To właśnie dlatego warto zostać wolontariuszem!
Na podstawie:
- https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/gospodarka-spoleczna-wolontariat/wolontariat-i-praca-niezarobkowa-na-rzecz-innych/wolontariat-w-2022-r-,3,1.html.
- https://www.prawo.pl/kadry/ile-osob-pracowalo-jako-wolontariusze-i-kwartal-2022-r,518159.html.
- https://teamstage.io/volunteering-statistics/.
- https://www.unv.org/node/47907.
- https://www.un.org/en/observances/volunteer-day.
- https://hospicjum.lublin.pl/wolontariat/.
- https://www.uszd.lublin.pl/klinika-hematologii-onkologii-i-transplantologii-dzieciecej.php.
- https://www.volunteeringaustralia.org/get-involved/events/international-volunteer-day/#/.
- https://ppl-ai-file-upload.s3.amazonaws.com/web/direct-files/44269772/b86d5ac0-b08e-48a6-9643-0fcc39c0f4d2/hemostaza-statystyki-styczen-marzec.pdf.
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20030960873/U/D20030873Lj.pdf.
