W czasie odbywającej się w dniach 7-10 grudnia w San Diego konferencji Amerykańskiego Towarzystwa Hematologów – ASH 2023 – zaprezentowano najnowsze doniesienia dot. leczenia m.in. szpiczaka plazmocytowego i przewlekłej białaczki limfocytowej (PBL). W leczeniu szpiczaka plazmocytowego podsumowano badania nad skutecznością przeciwciał dwuswoistych i CAR-T, a także potencjał nowych CAR-NK z wykorzystaniem allogenicznych limfocytów NK. Omówiono także najnowsze dane dot. leczenia chorych na PBL w populacji pacjentów nawrotowych i opornych, jak i w pierwszej linii leczenia.
„Podczas ASH zaprezentowane zostały wyniki badań przedłużonej obserwacji pacjentów z nawrotową i oporną na leczenie przewlekłą białaczką limfocytową i chłoniakiem z małych limfocytów leczonych zanubrutynibem. Po ponad trzech latach obserwacji wykazano dłuższe okresy przeżycia wolnego od progresji i lepszą jakość życia pacjentów. Widzimy, że inhibitor kinazy Brutona drugiej generacji jest bezpieczniejszy i ma lepszą tolerancję, co jest niesłychanie ważne przy terapii kontynuowanej. Jak wynika z dostępnej literatury, do 40% pacjentów leczonych ibrutynibem przerywa leczenie ze względu na dokuczliwe działania niepożądane. Natomiast w odniesieniu do zanubrutynibu – gromadzimy coraz więcej informacji, ale nie obserwujemy żadnych niepokojących danych. Mamy dowody, że terapia zanubrutynibem jest lepiej tolerowana, a co nas naprawdę zaskoczyło, to fakt, że w badaniu head-to-head obu skutecznych terapii zanubrutynib wykazał trwałe korzyści i przewagę w zakresie przeżycia wolnego od progresji, czyli większą skuteczność” – komentuje najnowsze doniesienia dot. PBL prof. dr hab. n. med. Krzysztof Giannopoulos.
Profesor dodaje, że zaprezentowane dane odnoszą się do populacji pacjentów z przewlekłą białaczką limfocytową, a także do pacjentów z chłoniakiem z małych limfocytów B. – „W przypadku chłoniaka z małych limfocytów B występuje akumulacja nieprawidłowych komórek w węzłach chłonnych i w szpiku kostnym, natomiast w krwi obwodowej nie jest spełnione kryterium diagnozy dla przewlekłej białaczki limfocytowej. Czasami widujemy, że pacjenci z przewlekłą białaczką limfocytową w trakcie nawrotu mają prezentację bardziej chłoniakową. Ogłoszenie pozytywnych doniesień naukowych dot. zanubrutynibu w leczeniu m.in. pacjentów z przewlekłą białaczką limfocytową niemalże zbiegło się w czasie ze zmianami w dostępie polskich pacjentów do tej terapii. Cieszymy się, że obowiązująca od 1 stycznia 2024 r. refundacja dla zanubrutynibu jest szeroka i dotyczy pacjentów z PBL w I linii leczenia oraz pacjentów z oporną/nawrotową postacią tej choroby”.
W czasie tegorocznej konferencji zaprezentowano wiele doniesień dot. zastosowania immunoterapii w wielu nowotworach hematologicznych, w tym szczególnie w szpiczaku plazmocytowym. Jak zwraca uwagę prof. Krzysztof Giannopoulos, z wielu osiągnięć medycyny ostatnich lat mogą już korzystać polscy pacjenci. – „Mam nadzieję, że z obowiązującej od 1 stycznia 2024 r. możliwości zastosowania w pierwszej linii leczenia schematu daratumumab w skojarzeniu z lenalidomidem i deksametazonem dla pacjentów niekwalifikujących się do przeszczepienia, będą korzystać pacjenci już niebawem. Jest to przełom – mediany przeżycia wolnego od progresji (ang. PFS) przekraczają w tym schemacie 60 miesięcy. Takich wyników w terapii szpiczaka plazmocytowego dotychczas nie widzieliśmy”.
W leczeniu szpiczaka plazmocytowego w UE zarejestrowane są aktualnie dwie terapie CAR-T oraz trzy przeciwciała dwuswoiste. Prof. Krzysztof Giannopoulos podkreśla, że podczas Kongresu Amerykańskiego Towarzystwa Hematologów, obok wyników badań klinicznych, często dyskutowane są doświadczenia rzeczywistej praktyki klinicznej – w tym praktyki stosowania CAR-T i przeciwciał dwuswoistych dużo wcześniej. – „Niezwykle ciekawe są analizy dotyczące tego, kto optymalnie korzysta z terapii CAR-T, albo kto z niej nie korzysta. Ewidentnie mamy już dowody, że pacjenci, którzy przed podaniem CAR-T otrzymują przeciwciała dwuswoiste, nie odnoszą takich korzyści z terapii CAR-T jak pozostali chorzy. Niepokojące są wstępne analizy badań, zarówno produktu cilta-cel, jak i ide-cel, w których pacjenci, którzy mieli podaną terapię przeciwciałami dwuswoistymi, odpowiadali na CAR-T odpowiednio prawie dwu- lub trzykrotnie krócej w porównaniu z pacjentami, którzy nie byli uprzednio leczeni przeciwciałami dwuswoistymi. Wydaje się, że element „wyczerpania” limfocytów, które są następnie modyfikowane, jest kluczowy, a limfocyt powinien być jak „najzdrowszy”, aby osiągnąć jak najlepszy efekt terapii” – wyjaśniał prof. Giannopoulos.
Pojawia się zatem pytanie o optymalne miejsce terapii CAR-T w leczeniu pacjentów ze szpiczakiem plazmocytowym. – „Obecny stan wiedzy wskazuje, że będzie to technologia wcześniej umiejscowiona w terapii pacjenta, kiedy układ odporności jest w miarę sprawny i generowane limfocyty mogą odpowiednio pracować. Natomiast przyszłość, o której dyskutujemy – tu w czasie ASH – to także nowe obiecujące CAR-NK z allogenicznych limfocytów NK, gdzie nie musimy polegać już na układzie odpornościowym, który u chorych na szpiczaka plazmocytowego jest gorzej działający. Zastępujemy ten układ odpornościowy innymi produktami. Naprawdę te wyniki są bardzo obiecujące. To wszystko pokazuje, że przekraczamy dziś granice wyobraźni, aby odpowiednio wykorzystać immunologiczne zasoby naszego organizmu” – podsumowuje prof. Giannopoulos.
Komentarz zarejestrowany i opracowany przez Fundację CARITA podczas 65. Zjazdu Amerykańskiego Towarzystwa Hematologów, odbywającego się 7-10 grudnia w San Diego.
