Jak popularne leki wpływają na badanie?
Popularne leki dostępne bez recepty, suplementy diety, a nawet zwykłe preparaty ziołowe często zaburzają wyniki badań. Przed badaniem laboratoryjnym zawsze warto skonsultować się z lekarzem i poinformować go o zażywanych lekach, choć zazwyczaj, jeżeli nie ma konieczności ich stałego przyjmowania, najlepiej z nich zrezygnować przed samą wizytą. Oto najpopularniejsze skutki stosowania medykamentów bezpośrednio przed badaniem laboratoryjnym:
- Paracetamol - zaburza wynik badania ALT oraz badań dotyczących stężenia glukozy we krwi.
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) - mogą wpłynąć na parametry wątrobowe, stężenie kwasu moczowego, obniżają pozom glukozy, CRP oraz OB.
- Witamina C - nie tylko suplementacja, ale również dieta bogata w witaminę C może prowadzić do zaburzenia wyników badania moczu. Zmniejsza także stężenie glukozy w badaniach krwi oraz wpływa na wartości stężenia żelaza we krwi.
- Biotyna - stosowanie biotyny zaburza badania dotyczące poziomu hormonow tarczycy, a także testy na hormony płciowe. Zaniża również poziom glukozy i insuliny.
- Kortykosteroidy - zaburzają równowagę eletkrolitową, zwiększają poziom glukozy we krwi, a ich długotrwałe przyjmowanie może doprowadzić do wzrostu prób wątrobywch.
- Preparaty ziołowe (np. żeń-szeń, szałwia, rumianek) - przez interakcje z lekami (antagonistami witaminy K) zmieniają wynik INR. Mogą doprowadzać do uszkodzenia wątroby i obniżać poziom glukozy we krwi.
Dlaczego bycie na czczo jest tak istotne?
Choć informacja o konieczności bycia na czczo w dniu badania jest powszechna, wciąż zdarza się, że pacjenci zaniedbują ten obowiązek. Jakie mogą być tego konsekwencje? Zjedzenie posiłku, który zawiera dużo:
- węglowodanów - może doprowadzić do wzrostu poziomu glukozy we krwi i zaburzyć wynik testu obciążenia glukozą;
- tłuszczów - przyswojenie dużej ilości tłuszczów może tymczasowo zwiększyć poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi;
- soli - zjedzenie posiłku bogatego w sól, może wpłynąć na poziom elektrolitów (sód i potas), czego efektem są nieprawidłowe wyniki badań krwi. Szczególnie ostrożne powinny być osoby z nadciśnieniem tętniczym lub chorobami nerek.
Niektóre produkty spożywcze zawierające puryny, mogą zwiększać poziom kwasu moczowego we krwi. Z tego względu zaleca się zrezygnować ze spożycia mięsa oraz owoców morza przed badaniem. Proces trawienia może wpłwać na enzymy wątrobowe i trzustkowe, zmieniając poziom tych substancji w organizmie.
Czy przed badaniem trzeba rezygnować z używek?
Każda z popularnych używek (alkohol, kofeina, nikotyna) zaburza wyniki badań krwi, więc rezygnacja z nich jest konieczna. Zmiany w organizmie, które wywołuje alkohol, można podzielić na szybkie i opóźnione w czasie. Szybkie efekty (występujące od 2 do 4 godzin po spożyciu) obejmują obniżenie stężenia glukozy oraz podwyższone stężęnia mleczanów. Do zmian opóźnionych w czasie należy: wzrost aktywności enzymów wątrobowych, wzrost desialowanych form transferyny oraz wzrost poziomu triglicerydów.
Warto również zrezygnować z porannej kawy. Kofeina bowiem inicjuje glikogenolizę, zwiększając stężenie glukozy we krwi. Może także spowodować wzrost kwasów tłuszczowych nawet trzykrotnie oraz zwiększyć stężenie mineralokortykosteroidów i katecholamin. Ponadto, powoduje spadek zwrotnego wchłaniania elektrolitów.
Przy długotrwałym paleniu papierosów, warto powstrzymać się od palenia chociaż 5 godzin przed badaniem, aby zahamować wzrost stężenia kwasów tłuszczowych, adrenaliny, kortyzolu, wolnego glicerolu oraz aldosteronu. W ciągu 24 godzin przed badaniem należy bezwzględnie ograniczyć nie tylko kawę i alkohol, ale również herbatę i napoje energetyczne, zaleca się picie tylko wody niegazowanej.
Jaki poziom aktywności fizycznej jest zalecany przed badaniem krwi?
Aktywność fizyczna, choć zazwyczaj przynosi benefity zdrowotne, przed samym badaniem powinna zostać ograniczona. Intensywny wisłek fizyczny wykonany przed badaniem krwi znacząco wpływa na wartość: kreatyniny, leukocytów, mleczanów, wskaźnika OB, żelaza, kortyzolu, elektrolitów oraz TSH. Pacjenci w ciężkim stanie powinni odpoczywać w pozycji siedzącej, gdyż wartości oznaczanych składników zależą od stopnia wydolności krążeniowo-oddechowej. Dotyczy to także tzw. "zakwasów" występujących po treningu. Wpływają one na zaburzenie wyników, np. prób wątrobowych, mleczanów czy kinazy kreatynowej.
Odstępstwa od zaleceń lekarza i wymienionych wyżej wskazówek mogą poskutkować zniekształconym wynikiem badania krwi, dlatego tak ważne jest ich przestrzeganie. Oprócz poprawnego przygotowania do badania zachęcamy do skorzystania z dostępnego na naszej stronie kalkulatora morfologicznego, który pomaga w interpretacji wyników badania, oraz do omówienia ich ze swoim lekarzem.
Na podstawie:
- G. A. Kłoss, Eksperckie Laboratoria Medyczne INVICTA, Wpływ fazy przedanalitycznej na wyniki badań laboratoryjnych (odcinek 2/2010),
- M. Winiarski, M. Dworacka, Wpływ leków na wyniki badań laboratoryjnych - wybrane zagadnienia, Katedra i Zakład Farmakologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu,
- https://zdrowie.pzu.pl/poradnik-o-zdrowiu/szczegoly/nieprawidlowe-wyniki-badan-krwi-jakie-czynniki-na-nie-wplywaja#wplyw-przyjmowanych-lekow-na-badanie-krwi,
- https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/jak-prawidlowo-przygotowac-sie-do-badan-laboratoryjnych/,
- https://enel.pl/enelzdrowie/zdrowie/paracetamol-wlasciwosci-dawkowanie-przeciwwskazania-objawy-zatrucia,
- https://www.medonet.pl/zdrowie/pytania-do-lekarzy,czy-mozna-brac-leki-przed-badaniem-krwi--moga-falszowac-wyniki-badan,artykul,28339663.html,
