Jak leczenie onkologiczne wpływa na skórę? Od czego zależy skala uszkodzenia skóry po chemio- i radioterapii? Jak długo trwa czas regeneracji skóry, czy możliwe jest jego skrócenie?
Prof. dr hab. n. med. Adam Reich, Zakład i Klinika Dermatologii, Uniwersytet Rzeszowski: Chemioterapia jest leczeniem ogólnoustrojowym. Podajemy pacjentowi leki cytotoksyczne, które wpływają nie tylko na komórki nowotworowe, ale również na wszystkie inne komórki naszego organizmu, w tym składowe naszej skóry. One też podlegają wyniszczeniu, dlatego możemy zaobserwować m.in. zahamowanie wzrostu płytek paznokciowych, czy zmiany w obrębie samej skóry. Może być ona przesuszona, łuszczyć się, mieć tendencje do pękania. Nie możemy zapominać również o oddziaływaniu samego nowotworu. Jeśli choroba nowotworowa jest zaawansowana, mamy do czynienia z niedoborami witamin i wyniszczeniem organizmu, co przekłada się na zdrowie skóry.
Radioterapia jest leczeniem miejscowym. Polega na naświetlaniu chorego narządu znajdującego się wewnątrz naszego organizmu – np. raka piersi czy płuca. W związku z tym promieniowanie musi przejść przez skórę. Choć obecnie mamy do dyspozycji nowoczesne narzędzia do radioterapii, to skóra nadal jest poddawana napromienieniu. Dlatego w tych miejscach pojawiają się różnego rodzaju stany zapalne, ostre odczyny popromienne, łuszczenie, owrzodzenia. W dłuższej perspektywie w tej okolicy mogą wytworzyć się widoczne przebarwienia, a nawet kolejne stany nowotworowe w zakresie samej skóry. Na czas regeneracji skóry po leczeniu składa się kilka czynników – wiek pacjenta, stan ogólny (w tym współchorobowość), rodzaj i dawka terapii. Jest to zatem kwestia niezwykle indywidualna.
Dlaczego odpowiednia pielęgnacja skóry jest ważna na każdym etapie terapii onkologicznej? Jakie są konsekwencje jej braku?
Odpowiednia pielęgnacja skóry w trakcie leczenia onkologicznego jest bardzo ważna, ponieważ, tak jak wspomniałem, jej brak może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym nawet do tworzenia się nowotworów w obrębie skóry. Terapia onkologiczna jest leczeniem toksycznym, stąd też stan skóry ulega znacznemu pogorszeniu. W trudnym okresie leczenia onkologicznego, pacjenci zapominają o swojej skórze, dlatego też ważną rolę w tym zakresie odgrywa personel pomocniczy, pielęgniarski, by uczyć chorych, w jaki sposób dbać o skórę. Jest to istotny element w całym procesie powrotu do zdrowia pacjenta.
W jaki sposób powinniśmy dbać o skórę w trakcie chemio- i radioterapii?
Bez wątpienia pacjenci onkologiczni, a już szczególnie leczeni radioterapią, powinni być pod stałą opieką dermatologiczną i dbać o swoją skórę w odpowiedni sposób. Dobrze „zaopiekowana” skóra łatwiej się regeneruje, jest elastyczna, bardziej odporna na zewnętrzne urazy. Powinniśmy zatem pamiętać o jej nawilżeniu, ale też o właściwej higienie. Jest ona kluczowa, ponieważ u pacjenta poddawanego chemioterapii lub radioterapii układ immunologiczny jest osłabiony. Należy ich chronić przed powikłaniami infekcyjnymi, w tym zakażeniami bakteryjnymi skóry.
Jakie składniki są kluczowe w produktach do odbudowy skóry?
Osoba z chorobą nowotworową powinna zadbać o siebie od środka – pamiętać o zdrowym odżywianiu i odpowiednim nawodnieniu. Jeśli chodzi o preparaty stosowane zewnętrznie, ważne by miały ono niskie pH, były delikatne dla skóry. W odbudowie naskórka dużą rolę odgrywają produkty emolientowe, zwłaszcza te zawierające ceramidy, lipidy. Najważniejsze jest to, by preparaty pielęgnacyjne nie podrażniały, ale odbudowywały barierę naskórkową oraz przywracały prawidłowy mikrobiom skóry, który u pacjentów onkologicznych bardzo często jest zaburzony.
Rozmawiała: Aleksandra Podkówka-Poźniak
Źródło: Kampania edukacyjna „Walka z rakiem"
