Dlaczego rozmawiamy o bezpiecznym korzystaniu z internetu
Internet, choć jest skarbnicą wiedzy, niesie ze sobą liczne zagrożenia, które mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego, a także dla bezpieczeństwa danych osobowych. Do najczęściej wymienianych problemów należą: dezinformacja, uzależnienia cyfrowe, kradzież tożsamości, wyłudzenia finansowe, malware, grooming, cyberprzemoc, ataki DDoS, phishing, ransomware, kradzież danych oraz sharenting.
Badania przeprowadzone przez Instytut IQS w czerwcu 2023 roku na reprezentatywnej grupie 800 Polaków pokazały, że 86% z nich regularnie poszukuje informacji o zdrowiu w internecie. Najpopularniejszymi źródłami są serwisy informacyjne (71%) i YouTube (20%). Co ciekawe, 46% lekarzy odmawia wystawiania skierowań na badania, jeśli potrzeba ta wynika z informacji znalezionych przez pacjentów w internecie, zwłaszcza w mediach społecznościowych. Jednocześnie 76% osób deklaruje, że jeśli nie otrzyma skierowania od lekarza na NFZ, to kupuje badania prywatnie.
Konsekwencje „googlowania” za zdrowiem
Samodzielne diagnozowanie chorób na podstawie informacji z internetu, niesie ze sobą wiele niebezpiecznych konsekwencji. Jedną z nich jest tzw. cyberchondria (odpowiednik hipochondrii), czyli nieuzasadnione doszukiwanie się w sobie chorób spowodowane ciągłym przeglądaniem treści znalezionych w internecie. Jednak internetowa autodiagnoza może prowadzić także do pozornej troski o zdrowie – pacjent ma poczucie, że zadbał o swoje zdrowie, bo wyczytał w internecie informacje o swojej potencjalnej chorobie. A z innej strony, nadmierne poszukiwanie informacji o chorobach potrafi wywołać poczucie stanu zagrażającego życiu, a nawet epizody lękowe na tle zdrowotnym.
Warto pamiętać, że internet nie zna historii medycznej pacjenta, przyjmowanych leków ani czynników osobistych wpływających na diagnozę. Zatem wpisując, np. różne pytania dotyczące męczących nas objawów w wyszukiwarkę internetową, otrzymujemy nieprawdziwe, a w najlepszym wypadku – prawdopodobne, ale uśrednione odpowiedzi, które nie odnoszą się bezpośrednio do naszej sytuacji zdrowotnej. Z innej strony, bardzo ryzykowne jest diagnozowanie się poprzez zyskujące na popularności czaty sztucznej inteligencji: dzielenie się szczegółowymi informacjami o chorobie, skanami wyników badań lub przebiegu leczenia na czatach SI lub forach internetowych nie jest bezpieczne, bo prowadzi m.in. do upubliczniania danych wrażliwych. Trzeba mieć też świadomość, że „nakarmienie” sztucznej inteligencji prawdziwymi informacjami o naszym zdrowiu nie daje gwarancji, że otrzymamy poprawną diagnozę.
Łatwo zapomnieć, że w internecie jesteśmy stale narażeni na dezinformację i przeciążenie informacyjne. Zjawiska te mają negatywny wpływ na zdrowie psychiczne, bo prowadzą do wzrostu lęku i stresu, poczucia winy i wstydu, utraty zaufania do lekarzy, wycofania społecznego, żalu i rozczarowania. Wpływają również na decyzje dotyczące leczenia, skutkując opóźnieniem lub odmową leczenia opartego na dowodach, wyborem nieskutecznych lub szkodliwych terapii. W konsekwencji może to prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia, opóźnienia diagnozy, a nawet zwiększyć ryzyko śmierci. Uleganie dezinformacji wpływa także na relacje z bliskimi i lekarzami, powodując nieporozumienia, czy wręcz konflikty.
Jak bezpiecznie korzystać z cyberświata
Społeczność online
- Korzystaj jedynie z zaufanych forów dla pacjentów i grup wsparcia w mediach społecznościowych.
- Publikując informacje o sobie, pamiętaj o bezpieczeństwie swoich danych.
Ograniczenie ryzyka dezinformacji
- Bądź krytyczny wobec informacji znalezionych w internecie.
- Uważaj na reklamy i sponsorowane treści.
- Nie udostępniaj niesprawdzonych informacji.
Wiarygodne źródła informacji
- Zawsze konsultuj się z lekarzem.
- Korzystaj tylko z zaufanych stron internetowych.
- Sprawdzaj, kto jest autorem danego tekstu.
- Pamiętaj, że ważna jest data publikacji.
- Unikaj sensacyjnych nagłówków i obietnic cudownych wyleczeń.
Co smartfon robi z ciałem
Sporo mówi się o złym wpływie interakcji człowieka z urządzeniami elektronicznymi na zdrowie fizyczne i psychiczne, ale częstokroć wpadamy w swoistą pułapkę: wydaje się nam, że skoro jesteśmy świadomi zagrożeń, to nie będziemy im ulegać. Tymczasem nawet najlepiej ugruntowana wiedza jest zbędna, jeśli nie wyrobimy w sobie odpowiednich nawyków higieny cyfrowej. Bez wątpienia nadmierne korzystanie z telefonu może prowadzić do szeregu dolegliwości, takich jak: wibracje fantomowe, choroba SMS-owa, choroba lokomocyjna, szumy uszne i bezsenność.
Aby wspierać emocje i ciało w przeciwdziałaniu tym negatywnym skutkom, warto sukcesywnie wprowadzać w życiu drobne, zdrowe nawyki: odkładanie telefonu na bok, wyłączanie powiadomień, kontrolowanie czasu spędzanego przed ekranem, dbanie o prawidłową postawę ciała, unikanie podjadania w trakcie korzystania z urządzenia, pamiętanie o ruchu fizycznym, niezabieranie telefonu do sypialni, pielęgnowanie relacji offline oraz planowanie czasu poza siecią. W bezpiecznym korzystaniu z nowych technologii pomoże nam także planowanie dnia i troska o to, aby nie być non stop dostępnym online.
Przesyt informacją
W naszym społeczeństwie rośnie świadomość szkodliwości dezinformacji i fake newsów. Ale nie w pełni wierzymy, że równie wyniszczający dla zdrowia i dla naszych emocji bywa przesyt informacji. Jeśli czujesz przytłoczenie nadmiarem informacji w wersji cyfrowej, to poproś lekarza, aby przedstawił ci rekomendowane źródła informacji. Warto pamiętać, że świadome i bezpieczne korzystanie z internetu to podstawa samoobrony cyfrowej pacjenta i ważny krok do zdrowia. Na naszej stronie internetowej i w mediach społecznościowych znajdziesz tylko wiarygodne i zweryfikowane informacje:
https://www.facebook.com/fundacjacarita/
Artykuł pochodzi z publikacji pt. „O życiu z chorobą krwi. HemaInfo” dostępnej na heyzine.com przygotowanej przez Fundację Carita.
