Badania konieczne do postawienia rozpoznania choroby
Pierwszym etapem diagnostyki jest pobranie zmiany podejrzanej o proces nowotworowy i wykonanie badanie histopatologicznego, koniecznego do rozpoznania choroby.
Badanie histopatologiczne – jeśli u chorego stwierdza się zmianę, która jest podejrzewana o proces nowotworowy (np. powiększony węzeł chłonny), chory jest kierowany do usunięcia takiej zmiany, a uzyskany materiał jest potem badany przez patomorfologa. W ogromnej większości przypadków usunięcia tej zmiany dokonuje chirurg, ponieważ zapewnia to pobranie na tyle dużej próbki, aby można było bezpiecznie postawić rozpoznanie. O rozległości takiego zabiegu decyduje to, gdzie zlokalizowana jest zmiana. Jeśli mamy do czynienia z powiększonym węzłem chłonnym powierzchownym (np. szyjnym lub pachowym), zabieg taki jest stosunkowo prosty. Wykonuje się go kilkanaście minut w znieczuleniu miejscowym. Jeśli zmiana położona jest np. w jamie brzusznej, chory musi się liczyć z bardziej inwazyjnym zabiegiem. Uzyskany materiał badany jest przez patomorfologa, który nie tylko ogląda go pod mikroskopem, ale również wykonuje specjalne barwienia, konieczne do bliższego ustalenia typu chłoniaka. Z tego względu badanie takie może być przeprowadzone jedynie w większych ośrodkach, dysponujących odpowiednim zapleczem. Często zdarza się, że zabieg chirurgiczny jest wykonywany w mniejszym szpitalu, a materiał jest odsyłany do specjalistycznego ośrodka, celem postawienia precyzyjnej diagnozy.
Badania oceniające stopień zaawansowania choroby
Po uzyskaniu potwierdzenia histopatologicznego chłoniaka konieczne jest ustalenie, jak bardzo choroba jest zaawansowana.
Badanie PET/CT – obecne światowe wytyczne zalecają to badanie jako podstawowe do oceny stopnia zaawansowania choroby. Badanie to jest nowoczesną odmianą tomografii komputerowej. W pierwszym etapie chory ma wykonywaną typową tomografię komputerową. W dalszej kolejności chory otrzymuje dożylnie specjalną substancję (znacznik) i badanie powtarza się po kilkudziesięciu minutach. Podawany znacznik gromadzi się w miejscach, które mają tak zwaną dużą aktywność metaboliczną (np. w tkance nowotworowej). Przewaga PET nad typową tomografią komputerową polega na tym, że wskazuje, czy nieprawidłowe zmiany (np. powiększone węzły chłonne) są zajęte przez proces nowotworowy, czyli czy gromadzi się w nich znacznik, czy też są to zmiany nieaktywne (np. pozostałość po przebytym kiedyś procesie zapalnym). Chociaż w ostatnich latach w Polsce zakupiono wiele urządzeń PET i możliwości wykonania badania znacząco się poprawiły, pacjenci mogą napotkać trudności w dostępie do niego. Uważa się, że powinno się dążyć do tego badania u każdego chorego, u którego podejrzewa się wczesne stadium choroby, gdyż badanie PET najbardziej wiarygodnie to potwierdzi, a ma to ogromne znaczenie dla leczenia i dalszych losów pacjenta. W przypadku chorych, u których wstępnie podejrzewa się zaawansowaną chorobę (np. wyczuwa się węzły chłonne pod pachami i w pachwinach) badanie PET, w sytuacji ograniczonej dostępności, może być zastąpione przez zwykłą tomografię komputerową.
Tomografia komputerowa – wykonywana w przypadku braku dostępności PET, szczególnie u chorych z podejrzeniem zaawansowanej choroby. Jej wadą jest to, że trudno odróżnić, czy nieprawidłowe struktury stwierdzane w badaniu są zajęte przez proces nowotworowy. Badanie powinno obejmować szyję, klatkę piersiową, jamę brzuszną i miednicę.
Trepanobiopsja – pobranie fragmentu kości ze szpikiem kostnym. Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Polega na wbiciu w kość biodrową grubej igły a następnie jej wyjęciu – w środku igły znajduje się fragment kości ze szpikiem. Choć brzmi to nieprzyjemnie, badanie to nie jest szczególnie inwazyjne, trwa kilka minut a powikłania po nim występują bardzo rzadko. Jego celem jest stwierdzenie, czy doszło do naciekania szpiku kostnego przez chłoniaka. Badanie to wykonuje się standardowo u każdego chorego – stwierdzenie zmian w szpiku, nawet tylko przy jednej grupie powiększonych węzłów chłonnych, będzie kwalifikowało chorego do IV stadium zaawansowania.
Inne badania: wykonywane, jeśli podejrzewa się zajęcie niektórych narządów (np. gastroskopia przy podejrzeniu zmian w żołądku itp.) – w przypadku chłoniaka grudkowego zdarza się to rzadko.
Badanie wykonywane przed włączeniem chemioterapii
Są to badania wykonywane w celu określenia ogólnego stanu chorego i wydolności jego narządów wewnętrznych, aby dobrze dopasować chemioterapię i w miarę możliwości uniknąć jej powikłań.
Echo serca – wykonywane u chorych, u których planuje się leczenie lekiem toksycznym dla serca (doksorubicyna).
Podstawowe badania laboratoryjne: morfologia krwi, badania biochemiczne z parametrami, oceniającymi wydolność nerek i wątroby (m.in. kreatynina, mocznik, AST, ALT, bilirubina), badania układu krzepnięcia.
Badania wirusologiczne – przede wszystkim w kierunku wirusowych zapaleń wątroby B i C (HBV i HCV) oraz HIV.