Czym jest zakrzepica?
Zakrzepica jest stanem, w którym krew w sposób niekontrolowany krzepnie w naczyniach krwionośnych, na skutek czego powstają w nich zakrzepy. Ze względu na fakt, iż zakrzepy mogą zakłócać normalny przepływ krwi, a co za tym idzie, prowadzić do zmniejszonej perfuzji tkanek i narządów oraz z uwagi na możliwe powikłania - w tym zatorowość płucną - zakrzepica może zagrażać życiu.
Przyczyny zakrzepicy
Wśród licznych przyczyn zakrzepicy, w tym niedoboru ruchu, obciążeń genetycznych, palenia papierosów czy otyłości, znajdują się także choroby nowotworowe, zwłaszcza białaczki i chłoniaki, które mogą wpływać na skłonność do zakrzepicy:
- nowotwory mogą wpływać na układ krzepnięcia krwi poprzez wydzielanie substancji zwanych czynnikami tkankowym, które wyzwalają proces krzepnięcia lub przez interakcję z układem krwionośnym. Oba procesy sprzyjają tworzeniu się zakrzepów,
- metody leczenia nowotworów, takie jak chemioterapia i terapie celowane, mogą zwiększać ryzyko zakrzepicy,
- nowotwory mogą wpływać na funkcjonowanie układu krwionośnego i prowadzić do zaburzeń krzepnięcia krwi,
- przerzuty nowotworowe do takich narządów, jak wątroba, płuca czy kości mogą wpływać na krążenie krwi i zwiększać ryzyko zakrzepicy,
- osoby chore na nowotwory mogą być zmuszone do długotrwałego leżenia w łóżku podczas leczenia lub rekonwalescencji po operacjach, co zwiększa ryzyko zakrzepicy.
Pacjenci onkologiczni często są monitorowani pod kątem ryzyka zakrzepicy, a lekarze mogą zalecać profilaktyczne środki antykoagulacyjne, takie jak heparyna, aby zmniejszać to ryzyko.
Objawy zakrzepicy
Objawy zakrzepicy mogą różnić się w zależności od jej lokalizacji oraz rozległości. Zakrzepica może występować w żyłach głębokich lub w naczyniach płucnych (zatorowość płucna).
Do najczęstszych objawów należą:
W przypadku zakrzepicy żył głębokich:
- ból w okolicy, gdzie występuje zakrzep krwi,
- obrzęk kończyny dotkniętej zakrzepem,
- obszar dotknięty zakrzepem może być cieplejszy niż reszta ciała i zaczerwieniony,
- trudności w poruszaniu dotkniętą kończyną, co może być spowodowane bólem i obrzękiem.
Przy zatorowości płucnej:
- napady duszności - nagłe i nasilające się w ciągu kilku minut lub godzin,
- ból w klatce piersiowej, który może być intensywny i przypominać ból sercowy oraz zaostrzać się podczas głębokiego oddechu lub kaszlu,
- kaszel z krwią lub krwiste plwociny,
- ogólne osłabienie, zawroty głowy, nudności lub wymioty,
- tachykardia.
Nie zawsze wszystkie te objawy wystąpią w przypadku zakrzepicy, a niektóre z nich mogą być mylone z innymi schorzeniami. Dlatego też, jeśli pojawia się podejrzenie zakrzepicy, warto skontaktować się z lekarzem - wczesne rozpoznanie i leczenie zakrzepicy są kluczowe, by zapobiec takim powikłaniom, jak zatorowość płucna lub uszkodzenie układu krwionośnego.
Jak można uniknąć zakrzepicy?
Profilaktyka zakrzepicy ma na celu zapobieganie powstawaniu skrzepów krwi w naczyniach krwionośnych. Wśród najskuteczniejszych środków profilaktycznych wymienić trzeba:
- regularną aktywność fizyczną, która poprawia krążenie krwi,
- dobre nawodnienie, które pomaga w zachowaniu odpowiedniej lepkości krwi i może zapobiegać jej nadmiernemu zagęszczeniu,
- unikanie długotrwałego leżenia, niewłaściwego siedzenia lub stania,
- leczenie farmakologiczne - profilaktyczne stosowanie leków przeciwpłytkowych lub antykoagulantów,
- monitorowanie w/w czynników ryzyka i konsultacje z lekarzem w celu dostosowania odpowiedniej profilaktyki,
- leczenie chorób podstawowych, takich jak nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca.
Światowy Dzień Zakrzepicy
13 października jest okazją do edukowania społeczeństwa na temat czynników ryzyka zakrzepicy oraz promowania zdrowego stylu życia i profilaktyki. Osoby, które są bardziej narażone na zakrzepicę - osoby starsze, osoby przebywające w szpitalu, kobiety w ciąży, osoby z chorobami serca czy osoby z obniżoną aktywnością fizyczną powinny być świadome zagrożenia, jakim jest zakrzepica i wiedzieć, jak można jej zapobiegać.
