Dieta w onkologii to trwała zmiana stylu życia i postaw żywieniowych, nie tylko na czas leczenia. Stan odżywienia organizmu jest kluczowym elementem przetrwania często bardzo agresywnej terapii. Im lepszy, tym mniejsze ryzyko przerwania chemio- lub radioterapii ze względu na zły stan zdrowia, tym lepsze jest też gojenie się ran, mniejsza częstość infekcji, krótszy pobyt w szpitalu.
Jeśli zaczynasz leczenie onkologiczne lub już podczas niego, poproś o skierowanie do dietetyka klinicznego. Dietetyk dopasuje dietę do rodzaju twojego nowotworu i terapii, uwzględniając specyficzne przeciwwskazania i zalecenia.
Rozsądne dostarczanie odpowiedniej energii podczas choroby - w zależności od konkretnych potrzeb – pozwala uchronić organizm przed niedożywieniem i wyniszczeniem. Regularne dostarczanie do organizmu odpowiednio zbilansowanych składników odżywczych ma kluczowe znaczenie dla lepszego tolerowania skutków ubocznych terapii i wspomaga rekonwalescencję. Każdy stracony kilogram masy ciała pogarsza rokowanie.
Należy starać się z codzienną dietą dostarczać odpowiednio wartościowych składników odżywczych, w lekkostrawnej, dobrze przyswajalnej diecie. Kluczowe jest, aby w każdym głównym posiłku dostarczyć przynajmniej 20 g białka (z produktów nabiałowych, chudych ryb, nasion roślin strączkowych, niektórych orzechów). Trzeba optymalnie nawadniać organizm – ok. szklanka płynu co godzina. Przynajmniej jedna 1,5-litrowa butelki wody dziennie. Soki – to najwyżej szklanka dziennie do posiłku głównego. Sok nie powinien mieć żadnych cukrów dodanych (ani białego ani fruktozy).
W okresie przyjmowania leków najlepiej wykluczyć z diety owoce cytrusowe i soki (szczególnie podczas terapii z użyciem inhibitorów kinazy tyrozynowej – dasatynib, imatynib, nilotynib).
Na różnych etapach leczenia mogą pojawić się trudności w odżywianiu zmniejszające możliwości spożywania np. nabiału czy owoców. Dlatego w okresach zapalenia błon śluzowych czy zakażeń należy posiłki miksować na gładką masę i unikać podrażniających przypraw, naturalnych kwasów, jak soki owocowe itp.). W razie potrzeby należy uzupełniać dietę produktami specjalnego przeznaczenia medycznego (Resource Instant Protein).
Ważne jest skomponowanie wartościowych posiłków ze zróżnicowanych surowców. Optymalnie zaleca się spożywanie 3 głównych posiłków i 3 przekąsek w ciągu dnia (każdy objętości ok. szklanki).
W każdym posiłku powinna być porcja jednej z trzech grup surowcowych. Porcja skrobii z pełnoziarnistych produktów (np. 3 czubate łyżki płatków pełnoziarnistych); porcja roślin nieskrobiowych – przynajmniej 3 porcje warzyw dziennie i 2 porcje owoców w różnych kolorach; dobrze przyswajalne białko – np. białe mięso drobiowe lub ryby, nabiał, przetwory roślin strączkowych, np. tofu. Warzywa można zmiksować i przygotować jako zupę (z dodatkiem łyżki oleju lub śmietany). Jeden gram tłuszczu dostarcza organizmowi prawie 2,5 razy więcej energii niż białko czy węglowodany. Białko jest cenne w odbudowywaniu organizmu. Dlatego zaleca się dodawanie tłustych dodatków do jedzenia. Można dodawać olej tłoczony na zimno (jest bogaty w kwasy tłuszczowe omega-3 (np. olej lniany), jeść orzechy i np. humus (pasta orzechowo-warzywna).
Osoby mające kłopoty ze spożyciem pokarmów powinny sięgnąć po doustne suplementy pokarmowe (z apteki), takie jak napoje Resource 2.0. Mogą je spożywać zamiast posiłku lub jako dodatek lub bazę do koktajlu ze świeżymi owocami, płatkami pełnoziarnistymi. Mogą je zmiksować z chudym twarogiem (powstanie odżywczy serek).
Pacjent powinien pić specjalne „domowe” napoje - koktajle, niegotowe np. jogurty. Zbilansowanie i dobór koktajli należy skonsultować ze specjalistą, gdyż niektóre połączenia zdrowych składników mogą być niekorzystne i zbyt mało energetyczne. Najlepiej jest – miksując koktajle – korzystać z receptur dietetyka klinicznego z dodatkiem doustnych suplementów pokarmowych dostępnych w aptece (także w formie preparatów cząstkowych, np. samo białko jako neutralny w smaku proszek Resource Instant Protein) w celu uzupełnienia głównych posiłków. Wsparciem codziennej diety niedożywionego pacjenta są te właśnie napoje – Resource Protein, które w jednej porcji (odpowiednik jednego posiłku) zawierają skoncentrowane, doskonale zbilansowane wszystkie niezbędne substancje odżywcze. W wyjątkowo trudnych momentach można spożywać wyłącznie te napoje (ok. 3-5 dziennie), co uchroni przed niedoborami składników odżywczych i będzie skutecznie wspierać proces rekonwalescencji, w tym odbudowy czerwonych krwinek.
Aby skutecznie osiągnąć komfort trawienny, musimy regularnie dostarczać porcję błonnika jelitom. Błonnik nierozpuszczalny (znajduje się w produktach zbożowych pełnoziarnistych) powinien być ograniczany w diecie pacjenta, u którego w wyniku leczenia doszło do podrażnienia błony śluzowej przewodu pokarmowego. Dzienne spożycie błonnika to ok. 20-40 g. Powinniśmy zjeść ok. 15 g dziennie błonnika. Jeśli nie w pokarmach, to w dodanym do nich napoju Rosource 2.0 Fibre. W pojemności jednej szklanki zawiera wysoką rekomendowaną porcję białka (18 g) i błonnika (5 g). Ponieważ napój ten jest zbilansowany, może zastąpić pojedynczy posiłek, a nawet być jedynym źródłem pokarmu (3-4 dziennie).
Pacjent onkologiczny potrzebuje średnio dwa razy więcej energii i białka w skoncentrowanej porcji. Poziom białka i jego rodzaj w diecie ma kluczowe znaczenie dla odporności pacjenta (jej wskaźnikiem jest liczba białych krwinek i poziom przeciwciał). Aby zapobiec wyniszczeniu nowotworowemu, trzeba uzupełniać białko, a niektórym pacjentom także glutaminę – aminokwas modulujący odporność (łyżeczka – 5 g – preparatu Resource Glutamine rozpuszczona w filiżance wody lub w jedzeniu 2 razy dziennie). Glutamina odżywia komórki jelita. Prawie u co trzeciego pacjenta onkologicznego może się rozwinąć enteropatia popromienna, dlatego warto osłonowo wspierać śluzówkę przewodu pokarmowego w okresie radioterapii i po jej zakończeniu.
Po pokarmy wpływające na poprawę odporności szczególnie powinni sięgać pacjenci, którzy – mogą spożywać doustnie przynajmniej 700 ml pokarmów dziennie (ok. 3-4 szklanek) przygotowują się do operacji z powodu nowotworów głowy i szyi, będą poddani rozległym zabiegom na przewodzie pokarmowym, po ciężkich urazach, z zespołem niewydolności oddechowej. Najkorzystniejszym dla nich suplementem pokarmowym jest Impact Oral, poprawiający odporność. Trzy porcje tego preparatu (3 kartoniki) dziennie, w połączeniu ze zmniejszonymi posiłkami pozwalają skutecznie przygotować pacjenta do stawienia czoła wyzwaniu (operacja), poprawiają stan odżywienia. Trzeba je stosować także po zabiegu przez kolejny tydzień.
