Zanim będzie za późno: Jak badania profilaktyczne pomagają wykryć nowotwory krwi na czas?

Jakie badania krwi warto wykonywać profilaktycznie?

Regulatne wykonywanie badań laboratoryjnych, które są przydatne w profilaktyce chorób układu krwiotwórczego, pozwala na wykrycie niepokojących zmian, zanim rozwiną się poważne objawy.

Morfologia krwi obwodowej z rozmazem

Badanie pokazuje liczbę i jakość czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi. Skierowana jest dla wszystkich osób dorosłych, także tych, u których nie ma objawów choroby.

Morfologię krwi powinno się wykonywać z następującą częstotliwością:

Osoby do 40 r.ż. - raz na 2-3 lata.
Osoby po 40 r.ż. - co 12 miesięcy.
Osoby z czynnikami ryzyka, np. obciążone rodzinnie - co 6-12 miesięcy.

Badanie powinno wykonywać się w godzinach porannych, na czczo, unikając wcześniej wysiłku fizycznego oraz stresu.

W interpretacji najistotniejszych parametrów badania morfologicznego krwi obwodowej pomóc może specjalnie przygotowany kalkulator morfologii.

OB i CRP

Zarówno OB (odczyn Biernaczkiego), jak i CRP (białko C-reaktywne) to badania laboratoryjne, które pomagają wykryć, czy w organizmie pojawił się stan zapalny. Choć ich cel jest podobny, działają na nieco innych zasadach i dostarczają różnych informacji - a ich połączenie daje pełniejszy obraz sytuacji zdrowotnej.

Badanie OB pokazuje, jak szybko czerwone krwinki opadają na dno probówki w określonym czasie. Im szybciej to się dzieje, tym większe prawdopodobieństwo, że w organizmie występuje stan zapalny. OB rośnie wolniej - może być podwyższone nawet przez kilka tygodni - dlatego lepiej sprawdza się przy wykrywaniu długotrwałych procesów, jak przewlekłe choroby zapalne, reumatyczne czy niektóre nowotwory.

Z kolei CRP to białko produkowane przez wątrobę w odpowiedzi na nagły stan zapalny. Jego poziom może wzrosnąć w ciągu kilku godzin od pojawienia się infekcji lub urazu. Dzięki temu CRP świetnie nadaje się do szybkiej diagnostyki ostrych infekcji bakteryjnych lub oceniania intensywności zapalenia, np. w przebiegu chorób autoimmunologicznych czy nowotworów układu krwiotwórczego.

Połączenie OB i CER pozwala lekarzowi ocenić, czy stan zapalny jest ostry, przewlekły, czy może już wygasa. To szczególnie ważne przy diagnostyce chorób układu krwiotwórczego - takich jak białaczki, chłoniaki czy choroby autoimmunologiczne - gdzie objawy mogą być niespecyficzne (np. gorączka, zmęczenie, utrata wagi). Wczesne wykrycie stanu zapalnego to szansa na szybszą diagnozę i skuteczniejsze leczenie.

Elektrofereza białek surowicy

Badanie ma na celu wykazywać obecność patologicznych białek charakterystycznych m.in. dla szpiczaka plazmocytowego. Jest skierowane do osób powyżej 50 r.ż., osób z przewlekłym zmęczeniem, bólami kości oraz przechodzących częste infekcje. Powinno być wykonywane co 2-3 lata lub częściej w przypadku podejrzenia nieprawidłowości.

Badanie należy wykonywać w godzinach porannych, na czczo.

Badanie poziomu ferrytyny, witaminy B12 i kwasu foliowego

Badanie tych składników jest bardzo istotne, ponieważ ich niedobory mogą prowadzić do niedokrwistości - częstego objawy chorób hematologicznych.

Powinno się je wykonywać co 1-2 lata, po 50 r.ż. lub częściej przy objawach anemii.

Dla kogo badania mają szczególne znaczenie?

Niektóre osoby znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka rozwoju chorób krwi. O regularne wykonywanie badań profilaktycznych powinny dbać szczególnie:

osoby, u których w rodzinie występują nowotwory krwi,
pacjenci po leczeniu onkologicznym,
osoby z takimi objawami, jak: przewlekłe zmęczenie, częste infekcje, krwawienia z nosa i dziąseł, bóle kości czy powiększone węzły chłonne.

Programy profilaktyczne w Polsce ukierunkowane na choroby krwi

Państwowe programy zdrowotne stanowią istotne wsparcie dla pacjentów, pozwalając im na dostęp do kluczowych badań diagnostycznych, bez dodatkowych opłat. W ostatnich latach rozszerzono ofertę profilaktyczną o badania dotyczące zdrowia krwi.

Profilaktyka 40 PLUS

Program obejmuje wykonanie morfologii krwi, CRP, poziomu glukozy, prób wątrobowych i badania ogólnego moczu. Skierowany jest do każdej osoby po 40. roku życia. Na badania zapisać się można za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta (IKP) lub u lekarza POZ.

Program "Moje Zdrowie"

Jest to nowość w systemie - indywidualny plan badań profilaktycznych dla każdej osoby powyżej 20. roku życia. Obejmuje badania krwi, także pod kątem chorób nowotworowych i autoimmunologicznych. Ma na celu jak najwcześniejsze wykrycie chorób przewlekłych, w tym hematologicznych.

Co możesz zyskać dzięki badaniom?

Dbanie o zdrowie zaczyna się od profilaktyki! Dzięki regularnemu wykonywaniu badań profilaktycznych zyskujesz:

spokój psychiczny dzięki wykluczeniu poważnych chorób,
czas, ponieważ im wcześniej wykryjesz problem, tym większa jest szansa na jej skuteczne leczenie,
dostęp do szybszej diagnostyki - wykrycie nieprawidłowości w badaniu profilaktycznym jest szansą na szybszy dostęp do specjalistycznych procedur diagnostycznych,
leczenie we wczesnym stadium choroby - wiele chorób hematologicznych może być skutecznie leczonych, jeśli zostaną rozpoznane odpowiednio wcześnie.

Na podstawie: