Czym jest kardioonkologia?
Kardioonkologia jest działem medycyny skupiającym się na zapobieganiu, diagnozowaniu i leczeniu chorób kardiologicznych u pacjentów z nowotworami. Tacy pacjenci nierzadko borykają się jednocześnie z mniejszymi bądź większymi dolegliwościami natury kardiologicznej, co komplikuje ich leczenie onkologiczne. Nad procesem terapeutycznym tych chorych czuwają specjaliści kardioonkologii. Warto dodać, że to całkiem “młoda” przestrzeń w medycynie, wyrosła z zauważenia potrzeb części pacjentów onkologicznych.
Główne zadanie kardioonkologa to umożliwienie pacjentowi z nowotworem otrzymania możliwie najlepszej dla niego terapii przy jednoczesnym zachowaniu zdrowego serca i układu krążenia.
Współpraca lekarzy i pacjenta kluczem do sukcesu w leczeniu
Europejskie Towarzystwo Kardiologii (European Society of Cardiology, ESC) w swoich wydawnictwach podkreśla, jak ważne jest zaufanie i odpowiednia komunikacja na linii pacjent - personel medyczny.
Jakie zasady mogą ułatwić współpracę we wspólnym wypracowywaniu odpowiednich form leczenia?
- Zgłaszanie lekarzom wszelkich zauważonych objawów ze strony serca i układu krążenia.
- Przyjmowanie wszystkich leków w odpowiedniej dawce i o odpowiednich porach wyłącznie pod nadzorem lekarza prowadzącego.
- Wprowadzanie pod nadzorem lekarskim zmian w stylu życia, które są dla pacjenta osiągalne i korzystne.
- Zadawanie pytań i mówienie lekarzowi o swoich wątpliwościach nie jest niczym złym - pacjent ma prawo do pełnej wiedzy na temat swojego stanu zdrowia, możliwych opcji leczenia oraz mogących wystąpić powikłań.
- Regularne kontrolowanie stanu zdrowia poprzez poddawanie się badaniom (EKG, morfologia krwi, echokardiografia, rezonans magnetyczny, tomografia). Wyniki badań są kluczowym źródłem wiedzy na temat stanu układu sercowo-naczyniowego dla onkologów i kardiologów.
- Gdy pacjent znajduje się w grupie wysokiego ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, a leczenie nowotworu może powodować kardiotoksyczność, przed rozpoczęciem terapii konieczna jest wizyta u kardiologa. W trakcie terapii chory może otrzymywać dodatkowo leki kardiologiczne w celu ochrony przed możliwymi powikłaniami.
- Im wcześniej wykryte powikłanie, tym lepiej - szybko wdrożone leczenie kardiologiczne może zapobiec poważnym komplikacjom zdrowotnym.
Cywilizacja kontra serce
Choroby układu krążenia i nowotwory są dziś zaliczane do najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych. Nie jest więc rzadkością ich wspólne występowanie u jednego pacjenta.
Najczęstsze choroby układu krążenia to:
- Nadciśnienie tętnicze (najczęściej występujące schorzenie kardiologiczne w krajach rozwiniętych);
- Niewydolność krążenia (zaburzenie przepływu krwi przez narządy);
- Tętniaki (miejscowe workowate uwypuklenia ściany tętnicy lub serca);
- Miażdżyca (choroba tętnic, w których wnętrzu odkładają się tłuszcze, utrudniając przepływ krwi);
- Choroba wieńcowa (kiedy mięsień sercowy jest zbyt słabo zaopatrzony w krew);
- Zakrzepica (skłonność do występowania zakrzepów w naczyniach krwionośnych).
Warto pamiętać - do schorzeń tego typu w dużej mierze przyczyniają się niezdrowe nawyki i czynniki, na które (choćby po części) mamy wpływ, tj.: nieracjonalne odżywianie, życie w przewlekłym stresie, siedzący tryb życia oraz skażenie środowiska i hałas w naszym otoczeniu.
Kardiotoksyczność
Terapia przeciwnowotworowa jest stosunkowo inwazyjna, toteż na liście jej powikłań widnieją schorzenia kardiologiczne. Mimo to, wątpliwość dotycząca toksyczności leczenia nie powinna powstrzymywać przed podaniem pacjentowi możliwie najskuteczniejszego dla niego leczenia przeciwnowotworowego.
Kardiotoksyczność to powikłania umiejscowione w układzie sercowo-naczyniowym, które pojawiają się u pacjenta w wyniku leczenia onkologicznego. Do takich powikłań zaliczamy m.in.:
- Arytmię (nieregularne bicie serca);
- Wysokie ciśnienie krwi;
- Osłabienie mięśnia sercowego, które może prowadzić do jego niewydolności;
- Zapalenie mięśnia sercowego;
- Zakrzepy w żyłach i płucach.
Wymienione schorzenia mogą, ale nie muszą, pojawić się u chorego leczonego przeciwnowotworowo. Większość pacjentów przechodzi swoją terapię bez powikłań sercowo-naczyniowych.
Co w takim razie składa się na ryzyko wystąpienia kardiotoksyczności u pacjenta? Wpływ na nie mają m.in: wiek, płeć, obciążenie genetyczne; przebyte wcześniej kardiologiczne schorzenia; styl życia; przyjmowane wcześniej terapie nowotworowe; nieprawidłowości odkryte w badaniach diagnostycznych.
Mam chore serce - czy mogę być leczony onkologicznie?
To pytanie często jako jedno z pierwszych nasuwa się osobom z (potocznie mówiąc) “słabszym” sercem. Co mówi o tym kardioonkologia?
Bardzo ważne, aby nigdy nie decydować samemu o odstawieniu już przyjmowanych leków nasercowych, np. na nadciśnienie. Należy także poinformować lekarza o posiadaniu rozrusznika serca czy innych elementów wspomagających pracę układu krążenia.
Dbanie o serce nie kończy się wraz z terapią
U niektórych pacjentów leczenie przeciwnowotworowe będzie miało długofalowe skutki, które ukażą się miesiące czy lata po zakończeniu terapii. Podobnie, jeśli chodzi o osoby, które były leczone onkologicznie jako dzieci/młodzież. Choroby układu sercowo-naczyniowego mogą wystąpić wiele lat po leczeniu, dlatego warto regularnie kontrolować stan swojego układu krążenia (i nie tylko).
Ważne, aby regularnie badać się i pozostać pod opieką swojego lekarza rodzinnego, który - w przypadku wątpliwości czy zmian w stanie zdrowia pacjenta - skieruje go do odpowiedniego specjalisty. Tu także warto pamiętać - im wcześniej, tym lepiej. Nie lekceważmy symptomów, którymi “mówi” do nas nasze ciało.
Artykuł powstał w ramach kampanii "W pełni wiedzy: Wrzesień - Miesiąc Świadomości Nowotworów Krwi".
Na podstawie:
