Jak się ma amyloidoza AL do szpiczaka plazmocytowego?
Amyloidoza AL jest chorobą pokrewną w stosunku do szpiczaka z dwóch powodów. Po pierwsze, wywodzi się ona z tych samych, nieprawidłowych komórek plazmatycznych, które u zdrowych osób są odpowiedzialne za produkcję przeciwciał niezbędnych do walki z infekcjami. Przeciwciała, zwane inaczej immunoglobulinami, składają się z 4 łańcuchów białkowych: 2 łańcuchów lekkich – kappa (κ) i lambda (λ) oraz dwóch łańcuchów ciężkich. W amyloidozie AL nowotworowe komórki plazmatyczne produkują nieprawidłowy łańcuch lekki tylko jednego typu – λ (częściej) lub κ (rzadziej). Nieprawidłowa budowa łańcuchów lekkich uniemożliwia ich rozpuszczenie, a w konsekwencji odkładają się one w narządach wewnętrznych. Poprzez podobną patogenezę obu chorób, cel ich leczenia jest również taki sam – zniszczenie jak największej liczby patologicznych plazmocytów. Zatem kolejną cechą, która czyni amyloidozę AL pokrewną szpiczakowi, jest leczenie, które składa się z tych samych leków.
Około 12-15% chorych na szpiczaka plazmocytowego rozwinie amyloidozę. U jeszcze mniejszej liczby chorych wytworzona zostanie tylko niewielka ilość amyloidu, która nie będzie dawała objawów i może pozostać nierozpoznana. W obu przypadkach mówimy o amyloidozie w przebiegu szpiczaka plazmocytowego. Takich chorych leczy się tak samo jak szpiczaka plazmocytowego.
Jak diagnozuje się amyloidozę AL?
Rozpoznanie amyloidozy AL we wczesnym etapie rozwoju choroby jest kluczowe, umożliwia bowiem włączenie leczenia zanim dojdzie do nieodwracalnych uszkodzeń narządów oraz zapobieganie dalszemu pogorszeniu ich stanu. W trakcie diagnostyki wykorzystywanych jest wiele badań:
- Laboratoryjne – badania krwi i moczu celem wykrycia nieprawidłowego białka oraz celem oceny funkcji narządów/stopnia ich uszkodzenia;
- Badania obrazowe, które uwidaczniają narządy wewnętrzne i oceniają ich budowę lub funkcję, np. echokardiografia, rezonans magnetyczny;
- Biopsja tkanki – polega na pobraniu igłą niewielkiej ilości tkanki pacjenta, najczęściej skóry, tkanki tłuszczowej z okolicy brzucha lub błony śluzowej odbytnicy. Można również wykonać biopsję innych podejrzanych o zajęcie przez amyloid narządów.
Jakie są metody leczenia amyloidozy AL?
Głównym celem leczenia amyloidozy AL jest zahamowanie uszkodzenia zajętych narządów i, w miarę możliwości, stopniowa poprawa ich funkcji. Proces regeneracji narządów jest powolny. Dotychczas nie było leków pozwalających usunąć złogi amyloidu z narządów. Obecnie uczestniczą one w badaniach klinicznych i dają obiecujące wyniki. Amyloidozę AL leczy się podobnie jak szpiczaka plazmocytowego. Niektóre wyniki badań klinicznych wykazały nawet lepszą skuteczność tych samych leków w amyloidozie AL niż w szpiczaku plazmocytowym.
Opcjami leczenia są chemioterapia lub autologiczna transplantacja komórek krwiotwórczych (czyli przeszczepienie komórek własnych pacjenta), która może dać długotrwałą remisję choroby. Do tej procedury w amyloidozie AL kwalifikują się relatywnie młodzi chorzy, pozostający w dobrym stanie ogólnym z odpowiednio dobrą funkcją narządów. Zaawansowane stadium uszkodzeń narządów zwiększa ryzyko śmierci w trakcie transplantacji, dlatego w takich przypadkach się jej nie wykonuje. W takiej sytuacji stosuje się leczenie za pomocą chemioterapii lub immunoterapii dostosowanej do zaawansowania choroby.
Najważniejszymi lekami stosowanymi w leczeniu amyloidozy AL są inhibitory proteasomu (bortezomib oraz inhibitory kolejnej generacji: karfilzomib i iksazomib), które są stosowane w schematach dwu- lub trójlekowych i pozwalają uzyskać długotrwałe odpowiedzi na leczenie. Leki te bardzo poprawiły rokowanie w amyloidozie AL. Oprócz inhibitorów proteasomu stosowane są chemioterapeutyki (melfalan, cyklofosfamid), leki immunomodulujące (talidomid, lenalidomid, pomalidomid) oraz przeciwciała monoklonalne antyCD38 – daratumumab. Lek ten spowodował przełom w leczeniu szpiczaka i amyloidozy AL. Daratumumab zachowuje wysoką skuteczność zarówno stosowany pojedynczo, jak i w skojarzeniu z innymi lekami, dając długotrwałe odpowiedzi i poprawę funkcji narządów.
Około 12-15% chorych na szpiczaka plazmocytowego rozwinie amyloidozę. U jeszcze mniejszej liczby chorych wytworzona zostanie tylko niewielka ilość amyloidu, która nie będzie dawała objawów i może pozostać nierozpoznana. W obu przypadkach mówimy o amyloidozie w przebiegu szpiczaka plazmocytowego. Takich chorych leczy się tak samo jak szpiczaka plazmocytowego.
Bibliografia:
- Orphanet Journal of Rare Diseases – AL Amyloidosis, E.Desport et al. – 21 August 2012.
- Medscape – Pitfalls in the Diagnosis of Primary Amyloidosis – Cheng E. et al. – Clin Lymphoma Myeloma. 2010;10(3):177-180.
- What is new in diagnosis and management of light chain amyloidosis? – Giovanni Palladini, Giampaolo Merlini.
- Bahlis, N., Lazarus, H. Multiple myeloma-associated AL amyloidosis: is a distinctive therapeutic approach warranted?. Bone Marrow Transplant 38, 7–15 (2006).
Artykuł pochodzi z portalu Amyloidoza.edu.pl. Zapraszamy do zapoznania się z jego treścią.
