Jednym z elementów prawa do ochrony zdrowia (art. 68 Konstytucji RP) jest prawo pacjenta do dobrego żywienia tam, gdzie jest leczony. W ten zakres wchodzi również leczenie żywieniowe, które powinno być integralną częścią całościowej terapii chorego, a jego celem jest: przeciwdziałanie wyniszczeniu organizmu, poprawa stanu odżywienia, prawidłowego rozwoju chorego, poprawa rokowania i przyśpieszenie wyleczenia lub umożliwienie skutecznego zastosowania innych metod leczenia, np. chemioterapii. Zespół żywieniowy to grupa specjalistów, których głównym zadaniem jest rozpoznawanie pacjentów z grupy ryzyka wystąpienia niedożywienia, niewydolności przewodu pokarmowego, ale przede wszystkim prowadzenia leczenia żywieniowego w celu poprawy stanu odżywienia. Zespół żywieniowy powinien podejmować decyzję m.in. dotyczące włączenia do terapii specjalnych diet doustnych lub żywienia do- i pozajelitowego. Niestety w Polsce wg. danych POLSPEN nadal co piąty pacjent leczony onkologiczne umiera z powodu wyniszczenia organizmu w tym z niedożywienia, a nie z powodu progresji choroby nowotworowej.
Ograniczony dostęp do dietetyków
Jak wynika z badań spośród 501 polskich szpitali, zaledwie ponad połowa (57%) zatrudnia u siebie dietetyka. Niepokojący jest fakt, iż najczęściej jest to jeden dietetyk na całą placówkę, który nie zawsze pracuje w pełnym wymiarze godzin, czy też nie jest obecny na wszystkich oddziałach. Najczęściej na jednego zatrudnionego dietetyka przypada od 51 do 100 pacjentów. Niepokojący jest fakt, że jedynie 30% spośród 286 placówek, które zadeklarowały zatrudnienie dietetyków, zatrudnia więcej niż jednego specjalistę.
„Szpitale powinny zapewniać leczenie żywieniowe i zapewniać żywienie kliniczne odpowiednie do stanu wszystkich leczonych w nim chorych. Każda placówka powinna w tym celu powołać zespół żywieniowy, w skład którego mus wchodzić dietetyk, jak również zadbać o dostęp do poradnictwa ambulatoryjnego. Niestety, jak potwierdzają wyniki raportu 2/3 hospitalizowanych nie miało możliwości rozmowy z dietetykiem” – komentuje dr n. med. Dorota Mańkowska-Wierzbicka, prezes Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu.
Współpraca przeciwko niedożywieniu
Zakres współpracy lekarza z dietetykiem w głównej mierze zależy od etapu leczenia i planowanego postępowania. Takim przykładem jest sytuacja wymagająca interwencji operacyjnej, w której współpraca chirurga z dietetykiem powinna zacząć się już w okresie przygotowawczym pacjenta do zabiegu.
„To szczególny czas dla organizmu, który ma szansę przygotować się do wysiłku, jakim jest operacja. Wpływa to również na późniejszy proces rekonwalescencji pacjenta oraz wyniki rehabilitacji. Zależy nam na wyrównaniu lub poprawie parametrów metabolicznych poprzez wdrożenie prawidłowych nawyków żywieniowych z indywidualnie dostosowaną suplementacją doustnych diet medycznych.
W okresie pooperacyjnym, współpraca dietetyka z zespołem leczącym opiera się na bieżącym kontrolowaniu stanu klinicznego, zmian metabolicznych i stanu odżywienia pacjenta Dietetyk monitoruje konieczność rozszerzenia diety poprzez podaż specjalistycznych odżywek medycznych bądź włączenie leczenia żywieniowe drogą dojelitową bądź pozajelitową” – zauważa dr Marcin Folwarski z POLSPEN, z Zakładu Żywienia Klinicznego i Dietetyki Wydziału Nauk o Zdrowiu z Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym.
Ważnym elementem w rekonwalescencji osoby po operacji jest edukacja żywieniowa, która odgrywa istotną rolę również w dalszych decyzjach dotyczących metod terapii. Dobra współpraca całego personelu medycznego z członkami zespołu żywieniowego, skutkuje bardziej efektywnym leczeniem, co znacznie poprawia jakość ogólną opieki szpitalnej. Warto podkreślić, że ta efektywność przekłada się na wymiar finansowy, pozwalając placówkom medycznym obniżyć koszty leczenia.
Poradnictwo ambulatoryjne
Przyczyną występującej niewiedzy na temat roli żywienia klinicznego w procesie leczenia jest ograniczony dostęp do wyspecjalizowanego doradztwa dietetycznego dla chorych w szpitalach. Dostęp do konsultacji swojej sytuacji zdrowotnej w kontekście sposobu żywienia z dietetykiem powinien być standardem w polskim szpitalu. Niestety, w wielu placówkach, nie ma zatrudnionego specjalisty, który specjalizowałby się w tym zakresie. Konsekwencją tego pacjent nie ma możliwości rozmowy z dietetykiem, nie wie czy jest w grupie ryzyka wystąpienia niedożywienia ani nie otrzymuje odpowiednich zaleceń żywieniowych przy wypisie ze szpitala.
Więcej informacji na Leczenie przez żywienie
