Optymalny czas na planowanie ciąży u chorych onkologicznych to 2 lata od zakończonej terapii. W tych przypadkach to okres utrzymywania się remisji molekularnej, ciągłej obserwacji z monitorowaniem ewentualnego nawrotu. Białaczki w ciąży występują z częstością 1/75-100 tysięcy ciąż. Najliczniejszą grupę stanowią ostre białaczki szpikowe, rzadziej rozpoznajemy ostrą białaczkę limfoblastyczną i przewlekłą białaczkę szpikową. Nadpłytkowość samoistna jest najczęstsza wśród przewlekłych zespołów mieloproliferacyjnych. Większość pacjentek onkologicznych zgłasza niespecyficzne dolegliwości i objawy (zmęczenie, niewielkie bóle, duszność), które spotykamy w fizjologicznej ciąży. W przypadku nieprawidłowości w morfologii ciężarna kierowana jest pilnie do hematologa, a przy np. powiększonych węzłach chłonnych do onkologa.
Diagnostyka hematologiczna ciężarnych nie różni się istotnie od badań prowadzonych u kobiet niebędących w ciąży. Konieczne są niezależnie od wieku ciąży: panel badań krwi, badania genetyczne, biopsja szpiku lub trepanobiopsja, pobranie do badania węzłów chłonnych. W lokalizacjach takich jak jama brzuszna czy klatka piersiowa materiał pobieramy po organogenezie (po 14 tygodniu). Badania obrazowe, jak PET/CT, są przeciwwskazane, inne jak rentgen klatki piersiowej wymagają zachowania dodatkowych zaleceń, a pozostałe, np. rezonans magnetyczny, są rekomendowane.
Współpraca z chorą jest wymagana na każdym etapie diagnostyki i leczenia. W przypadku, gdy kobieta zajdzie w ciążę w trakcie wdrożonej terapii, wymagane są zmiany: schematu postępowania leczniczego, metod terapii, a głównie stosowanych leków. Niejednokrotnie terapia musi być przerwana, a leki – dostosowane do wieku ciąży, stanu łożyska i bezpieczne dla płodu. Często w przypadku białaczek konieczne jest podjęcie decyzji o pilnym leczeniu i utrzymaniu ciąży w okresie, kiedy większość leków niezbędnych dla zdrowia matki jest niebezpieczna dla płodu. Priorytetami są: uszanowanie zdania chorej i prawidłowy dobór leków z minimalizacją ryzyka dla obojga. Ciężarną należy poinformować o możliwościach zahamowania wzrostu i rozwoju płodu, poronień, porodów niewczesnych czy przedwczesnych oraz ryzyku wad rozwojowych, starzenia się łożyska i powikłań z tym związanych.
Terapia zależy od rodzaju nowotworu – nie ma złotego standardu, jednego schematu postępowania. Wszystkie leki cytostatyczne muszą być starannie dobrane, a prowadzenie leczenia ambulatoryjnego lub szpitalnego zależy od wybranego schematu. Wdrożenie leczenia onkologicznego u ciężarnej nie pogarsza jej rokowania. Ryzyko dla dziecka minimalizują: terapia po organogenezie – szczególnie w drugiej połowie ciąży, prawidłowy dobór leków, monitorowanie rozwoju płodu, zakończenie leczenia około 3 tygodnie przed planowanym rozwiązaniem. Najgroźniejszymi dla dzieci są późne powikłania kardiologiczne i wtórne nowotwory. Ciąże rozwiązywane są po 36. tygodniu, aby umożliwić lepszy rozwój dziecka. W większości przypadków nie należy wcześniej rozwiązywać ciąży, wskazania hematologiczne są tu ograniczone.
Schemat porodu (naturalny czy cięcie cesarskie) leży w gestii położników. Po porodzie prowadzone jest u pacjentki standardowe leczenie hematoonkologiczne, a problem karmienia piersią to indywidualne rozwiązania. Koniecznie należy zbadać łożysko oraz krew pępowinową.
Informacje i pomoc:
- Poradnia Hematologiczna dla Kobiet w Ciąży IHiT Warszawa
- sowieoczy.pl
- Advisory Board on Cancer, Infertility and Pregnancy
Lek. Elżbieta Wojciechowska-Lampka, Specjalista onkolog, asystent w Narodowym Instytucie Onkologii Państwowym Instytucie Badawczym w Warszawie, członek INCIP i Zarządu ABCIP International
Dr n. med. Izabella Kopeć, Hematolog, specjalista chorób wewnętrznych, Kierownik Poradni Hematologicznej dla Kobiet w Ciąży przy Instytucie Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie, członek ABCIP
Artykuł pochodzi z kampanii „Hematologia – poznaj choroby krwi” przygotowanej przez Warsaw Press, a której partnerem medialnym jest portal Hematoonkologia.pl. Całość materiałów znajdą Państwo na warsawpress.com.
