Dotychczas bez skierowania można było dostać się do psychiatry, onkologa, dentysty, wenerologa, położnika i ginekologa. Do tego grona dołącza psycholog, optometrysta oraz lekarz medycyny sportowej. Nowelizacja ustawy ma na celu skrócenie kolejek do specjalistów i jest częścią szerokich reform, które mają nastąpić w służbie zdrowia.
Dla pacjentów onkologicznych szczególnie istotna jest zmiana w wizytach u psychologa. Jego pomoc stanowi istotne wsparcie podczas całego procesu leczenia nowotworowego. Łatwiejszy dostęp do opieki psychologicznej może więc przełożyć się na lepszy stan psychiczny wielu pacjentów i ich bliskich.
Pomoc od początku
Pomoc psychologiczna jest wartościowa już na początku choroby – warto po nią sięgnąć po uzyskaniu informacji o diagnozie nowotworu. Często naturalną reakcją jest wyparcie i szok. Dopiero po jakimś czasie pacjent odzyskuje zdolność konfrontacji z kolejnymi informacjami o jego zdrowiu. Najczęstszymi emocjami, które wtedy się pojawiają są: lęk i smutek. Zazwyczaj spowodowane są strachem przed śmiercią, lękiem przed brakiem akceptacji przez partnera, obawą przed odrzuceniem. Ponadto, diagnoza nowotworowa nieraz uniemożliwia wykonywanie obowiązków zawodowych, co sprawia, że pacjent znajduje się w zupełnie nowej roli – otoczony lękiem i niepokojem. Praca z psychologiem może pomóc w zaakceptowaniu nowej sytuacji i przygotować na dalsze etapy leczenia onkologicznego.
Wsparcie psychologiczne na oddziale chirurgicznym
Przygotowanie psychologiczne na oddziale chirurgicznym jest szczególnie przydatne, gdy pacjent rozpoczyna właściwe leczenie. To czas, gdy chory, niekiedy po raz pierwszy, zderza się z rzeczywistością panującą w szpitalu onkologicznym i po raz kolejny zostaje narażony na kryzys psychiczny. Wiele osób obawia się wtedy utraty kontroli sytuacji, ryzyka okaleczenia ciała czy utraty samodzielności, choćby w przypadku założenia portu centralnego. Niepokój dotyczy także samego zabiegu, np. strachu przed narkozą. Rozmowy z psychologiem, uwzględniające indywidualne podejście do życia, pomagają w odzyskaniu równowagi. Co istotne, umiejętne psychologiczne przygotowanie pacjenta do operacji może pozytywnie wpłynąć na:
- jej przebieg,
- poprawę wskaźników fizjologicznych podczas zabiegu chirurgicznego,
- zmniejszenie liczby powikłań,
- ograniczenie potrzeby stosowania leków,
- skrócenie pobytu w szpitalu po zabiegu.
Oswajanie ze skutkami chemioterapii
Lęk pacjentów przed chemioterapią bywa silny. Często odbierają ją jako „leczenie trucizną” bądź jako ostateczny dowód powagi ich schorzenia. Do tego dochodzi strach przed tym, jak uciążliwe będą skutki tej formy leczenia i jak sobie z tym poradzą. Psycholog może być świetnym łącznikiem pomiędzy pacjentem a lekarzem, a co za tym idzie – pomaga zwiększyć wiedzę i zmniejszyć strach przed chemioterapią. Przydatne są też nauki technik relaksacyjnych, które może polecić psycholog. Znane są przypadki, w których pacjent przed chemioterapią korzystał z techniki odprężania, rozluźniając mięśnie i myśląc o bezpiecznym miejscu. Nie tylko pomagało to w trakcie trwania chemioterapii, ale również w odzyskaniu ogólnej równowagi psychicznej.
Indywidualne podejście do pacjenta
Każdy pacjent przeżywa chorobę nowotworową na swój sposób. Dokonuje ona bowiem zmian nie tylko fizycznych, ale i psychicznych. Oddziaływanie choroby na pacjenta rozumiane jest w dwóch kategoriach:
- Niekorzystnego – tzw. Zespół Miecza Damoklesa – uczucie nieustannego lęku i koncentracja na progresji choroby i jej niepomyślnym przebiegu.
- Korzystnego – „filozofia niemarnowania ani jednego dnia” bądź „wzrost potraumatyczny”, czyli pozytywna zmiana stanu psychicznego.
Aby pomoc psychologiczna była skuteczna, zawsze powinna być dostosowywana do indywidualnych cech pacjenta i jego oczekiwań, niezależnie od rodzaju leczenia.
Nie tylko dla pacjenta
Często pomijanym aspektem udziału psychologa w procesie terapii onkologicznej jest pomoc rodzinie i bliskim chorego. Wspomniany wcześniej szok czy lęk może dotyczyć również ich. Szczególnie dotkliwa bywa obawa przed nawrotem choroby. Często bliscy mają trudności w odnalezieniu równowagi między opiekuńczością i ochroną chorego a dążeniem do przywrócenia trybu życia sprzed choroby. Dotkliwe jest również obserwowanie zmiany zachowania, usposobienia bądź emocjonalności pacjenta – szczególnie gdy nowotwór dotyczył ośrodkowego układu nerwowego. Pomoc psychologiczna w tym przypadku wspomaga stan bliskich oraz może udzielić przydatnych wskazówek, co do właściwego podejścia do interakcji z chorym.
Nowelizacja ustawy umożliwiająca pacjentom bezpośredni dostęp do psychologa stanowi ważny krok w kierunku poprawy jakości ich życia. Wsparcie psychologiczne jest nie tylko uzupełnieniem terapii medycznej, lecz także realnym czynnikiem wpływającym na przebieg leczenia, komfort pacjenta i jego bliskich.
Na podstawie:
- https://www.rynekzdrowia.pl/Prawo/17-wrzesnia-koniec-skierowan-do-tych-specjalistow-Wizyta-u-lekarza-rodzinnego-niepotrzebna,275297,2.html,
- Gołąb D., Praca z pacjentem onkologicznym i jego rodziną, Współczesne konteksty psychoterapii i socjoterapii, Wielkopolskie Centrum Onkologii Psychologii Klinicznej, 247-269.
