Niepewność pojawiająca się w momencie zakończenia leczenia onkologicznego jest naturalnym efektem konfrontacji człowieka z nową rzeczywistością. To czas, kiedy organizm jest jeszcze osłabiony, nadal odczuwane są skutki terapii oraz pojawia się lęk przed nawrotem choroby.
Nie powrót do normy
Opuszczając mury szpitala wiele osób wychodzi z założenia, że teraz wszystko wróci już na dawne tory, że wróci do pracy, obowiązków, planów. Tymczasem często okazuje się, że powrót jest niemożliwy, bo doświadczenie choroby nieodwracalnie zmieniło sposób spojrzenia na życie.
Teraz trzeba się nauczyć siebie na nowo – zarówno swoich ograniczeń, jak i nowej siły. Trzeba zaakceptować zmienione ciało, priorytety, poglądy. Trzeba zaakceptować życie, które wygląda zupełnie inaczej niż wyglądało kiedyś, ale przede wszystkim – trzeba dać sobie na to wszystko czas.
Powrót do pełni zdrowia i życia jest niełatwym procesem, który, nie tylko w zależności od rodzaju przebytej choroby i leczenia, ale również indywidualnego sposobu ich przeżywania, nie ma określonego limitu czasu. Rehabilitacji podlega zarówno zdrowie fizyczne, jak i psychiczne.
Niektórym osobom dla wypełnienia pustki pomocny może się okazać nowy harmonogram działań i planów, innym – przypominający ten dawny. Nowa rzeczywistość może się również rozpocząć od wprowadzenia zmian zarówno tych wynikających z zaleceń lekarza, jak i osobistych oraz tych, które dotyczącą kwestii żywieniowych, form aktywności czy źródeł pomocy.
Nowy rytm
Po zakończeniu leczenia regularne badania kontrolne stają się zarówno ważnym elementem codzienności, jak i fundamentem dalszej opieki. Choć mogą przypominać o przeszłości, zapewniają poczucie bezpieczeństwa – to sygnał, że ktoś nadal czuwa. To również krok do stabilizacji i budowania przyszłości.
Nowy rytm prowadzi do zwiększenia uważności na sygnały wysyłane przez organizm. Uczy umiejętności rozróżnienia zwykłego zmęczenia od objawów, które wymagają konsultacji z lekarzem. To codzienna lekcja zaufania do siebie i współpracy z własnym ciałem, dlatego tak ważna jest dbałość o zachowanie regularności wizyt. Wizyty kontrolne zazwyczaj ustanawiane są:
-
co 3-4 miesiące w ciągu pierwszych 2-3 lat po zakończonej terapii,
-
przez kolejne lata co 6 miesięcy,
-
raz w roku.
W trakcie kontroli przeprowadzany jest szczegółowy wywiad z pacjentem. Najczęściej obejmuje:
-
Rozmowę o bieżących objawach i ogólnym samopoczuciu,
-
Ocenę powikłań po leczeniu (np. problemy kardiologiczne po chemioterapii czy zaburzenia hormonalne po radioterapii),
-
Zalecenia dotyczące stylu życia – dietę, aktywność fizyczną, sen czy samopoczucie psychiczne.
-
Zlecenie dodatkowych badań:
-
krwi (m.in. morfologia, parametry biochemiczne, markery nowotworowe),
-
obrazowych (np. USG, RTG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny).
Wielu pacjentów przed każdą wizytą kontrolną odczuwa lęk przed złymi wynikami i nawrotem choroby, co jest reakcją naturalną. Można nad nią zapanować przygotowując wcześniej listę pytań i zagadnień, na które warto zwrócić uwagę w czasie kontroli. Mogą to być m.in.:
-
Na co szczególnie należy zwracać uwagę w codziennym życiu?
-
Jak zmniejszyć ból, uczucie zmęczenia lub inne dolegliwości, które pojawiły się po zakończeniu terapii?
-
Czy mogę wrócić do określonej aktywności fizycznej lub zawodowej?
-
Jakie objawy wymagają pilnej konsultacji, a które można spokojnie obserwować?
-
Czy potrzebuję dodatkowych badań specjalistycznych (np. kardiologicznych, endokrynologicznych)?
Nowe ciało
Wiele osób po zakończonym leczeniu doświadcza dolegliwości, które nie są związane z nawrotem choroby, ale mogą być skutkiem zastosowanej wcześniej terapii. To sygnał, że organizm wciąż na nowo uczy się równowagi. Do najczęstszych objawów należą:
-
Ból. Silny, przeszywający, nagły. Każda osoba, choć problem ten nie dotyczy wszystkich, odczuwa go inaczej. Może być spowodowany uszkodzeniem nerwów w trakcie terapii, bliznami pooperacyjnymi czy amputacją.
-
Zmęczenie. Jest jedną z najczęstszych dolegliwości zgłaszanych przez pacjentów. Może być ono spowodowane długą terapią, niewłaściwą dietą, osłabieniem układu odpornościowego, depresją. Sen i odpoczynek zwykle nie pomaga, a narastająca wokół tego problemu frustracja może przyczynić się do zaniechania zaplanowanych aktywności.
-
Problemy z pamięcią i koncentracją. Dotykają wielu pacjentów. Opisywane są jako „mgła”, „dziura w mózgu” i prowadzą do trudności w skupieniu uwagi, znalezieniu właściwego słowa lub zapamiętywaniu. Mogą wystąpić od razu po zakończeniu terapii lub znacznie później.
-
Neuropatia. Uszkodzenie systemu nerwowego lub problemy z prawidłowym funkcjonowaniem nerwów często rozpoczynają się od mrowienia na końcówkach palców rąk i nóg. Może objawiać się również z paleniem, osłabieniem, drętwieniem kończyn, kłującym lub ostrym uczuciem bólu i problemami z podnoszeniem lub utrzymywaniem przedmiotów.
-
Problemy stomatologiczne. Niektórzy po zakończonej terapii, w szczególności osoby, które przeszły radioterapię szyi lub głowy, dostrzegają problemy związane z jamą ustną i uzębieniem, powodując, m.in. próchnicę, suchość w ustach, infekcje.
-
Zmiany wagi i nawyków żywieniowych. W zależności od zastosowanego leczenia wielu pacjentów zmaga się z wahaniami wagi bądź trudnością jej wzrostu lub utraty.
-
Zaburzenia połykania. Mogą występować po przebytej chemioterapii lub radioterapii przez długi czas po zakończeniu leczenia i wzmagać przy próbie spożycia produktów stałych, suchych i twardych.
-
Problemy z kontrolą pęcherza lub jelit. To najbardziej dotkliwe trudności, z którymi mierzą się ozdrowieńcy. Spowodowane mogą być zarówno miejscem występowania nowotworu, leczeniem, jak również z przyjmowaniem obecnie leków.
Nowe ja
Wiele osób po zakończeniu leczenia onkologicznego, martwiąc się o nawrót choroby, wprowadza zmiany w dotychczasowym postępowaniu. W trosce o zdrowie swoje i bliskich baczniej obserwują nie tylko swój organizm, ale również szukają sposobów prowadzenia aktywnego i zdrowego stylu życia.
Warto jest przy tej okazji zadbać o to, by przede wszystkim zostały zaspokojone potrzeby:
-
fizyczne,
-
emocjonalne,
-
społeczne,
-
duchowe.
Wprowadzając zmiany, warto skonsultować plany z lekarzem podczas wizyty kontrolnej. Może okazać się, że niektóre przedsięwzięcia w danym momencie mogą być zbyt wyczerpujące. Specjalista doradzi również, do jakiego specjalisty, np. dietetyka, fizjoterapeuty należy się udać, by ustalić racjonalny, indywidualny plan dalszych działań.
Pierwsze zmiany, które można rozważyć mogą być związane, np. z:
-
rzuceniem palenia,
-
ograniczeniem spożywania alkoholu,
-
właściwym odżywianiem,
-
aktywnością fizyczną,
-
redukcją stresu.
Bez względu na to, jaką zmianę wprowadzisz w pierwszej kolejności, którą odłożysz na później, decyzja zawsze będzie słuszna. To Ty, wsłuchując się w potrzeby swojego organizmu, wiesz najlepiej, co jest dla Ciebie najważniejsze, co w danej chwili będzie dla Ciebie najbardziej pomocne, na co wystarczy Ci dziś energii.
Zakończenie leczenia często zmusza do przemyślenia dotychczasowych priorytetów i tego, co naprawdę ważne. Wiele osób traktuje chorobę jako podróż, która, pomimo bólu i cierpienia, otwiera nowe okna na nowy świat. A nowe zmiany, rytuały i początki mogą przynieść radość, ulgę i równowagę nie tylko emocjonalną, ale także okazać się nieodzownym elementem w procesie zdrowienia i powrotu do pełni sił dla Ciebie i Twoich bliskich.
Zachęcamy do zapoznania się z artykułem "Życie po nowotworze | Poradnik dla osób po przebytej chorobie".
Na podstawie: https://hematoonkologia.pl/uploads/artykuly/Poradnik13.pdf.
Zapraszamy do zapoznania się z kalkulatorem morfologii.
Artykuł powstał we współpracy z Fundacją DKMS oraz Fundacją Carita im. Wiesławy Adamiec.
