1. Którzy chorzy na szpiczaka plazmocytowego powinni zostać zaszczepieni?
- Dane naukowe zebrane przez hematologów i onkologów na świecie dotyczące zakażenia COVID-19 sugerują, że pacjenci ze szpiczakiem plazmocytowym są narażeni na zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu infekcji i większej śmiertelności.
- Na podstawie wielu danych klinicznych wszyscy pacjenci ze szpiczakiem plazmocytowym lub tlącą postacią choroby oraz MGUS powinni być kandydatami do szczepienia na COVID-19. Odpowiedź immunologiczna wywołana szczepionką może zmniejszyć liczbę zakażeń u chorych na szpiczaka.
2. Rodzaj rekomendowanej szczepionki
- Obecnie zatwierdzone są dwie szczepionki na bazie mRNA i obie są bezpieczne do podawania pacjentom ze szpiczakiem plazmocytowym.
3. Odpowiedni czas podania szczepionki
- Zawsze należy zaplanować szczepienie, gdy tylko szczepionka jest dostępna.
- Wcześniejsza infekcja COVID-19 nie jest przeciwwskazaniem do podania szczepionki i nie oznacza, że szczepienie nie jest konieczne. Jeśli było aktywne zakażenie COVID-19 w ciągu ostatnich 90 dni można wstrzymać się ze szczepieniem ze względu na spodziewaną naturalną odpowiedź immunologiczną na przebyte zakażenie.
- Należy sprawdzić czy chory nie ma alergii na jakikolwiek składnik szczepionki.
- Przed szczepieniem należy upewnić się, że pacjent nie ma neutropenii (<1000 /uL).
- Nie ma obecnie pewnych podstaw naukowych do określenia optymalnego czasu podania szczepionki u pacjentów, którzy są w trakcie chemioterapii. W zależności od sytuacji klinicznej, sugeruje się, aby dawkę szczepionki podać 2-7 dni po ostatniej dawce terapii i odczekać co najmniej 10 dni przed wznowieniem terapii. Postępowanie ponowić z drugim szczepieniem.
- Skuteczność szczepień u chorych z aktywnym szpiczakiem jest mniejsza, ale ze względu na wysokie ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 szczepienia należy zawsze rozważyć ich wykonywanie. Decyzję o terminie szczepienia należy podejmować indywidualnie. Optymalnie powinno być wykonywane w przerwach między kolejnymi cyklami. Rytm terapii przeciwszpiczakowej, w miarę możliwości, powinien być zachowany.
- Stosowanie sterydów – zatrzymać podawanie sterydów podczas obu dawek szczepionki; zdecydowanie po pierwszej dawce szczepionki i najlepiej po drugiej również.
4. Związek szczepień z procedurami przeszczepowymi i innymi terapiami komórkowymi
- Podobnie jak z innymi szczepieniami powinno się rozważać szczepienie po przeszczepieniu autologicznym szpiku kostnego po okresie trzech miesięcy od procedury. W przypadku szczepienia przed procedurą przeszczepową najlepiej zaplanować zakończenie szczepienia przed pobraniem komórek macierzystych.
- Trzymiesięczny okres wstrzymania szczepienia po przeszczepieniu autologicznym powinien mieć zastosowanie do wszystkich terapii komórkowych, choć w rzadkich przypadkach allogenicznego przeszczepienia należy rozważyć okres półroczny.
5. Pacjenci w badaniach klinicznych
- W przypadku pacjentów biorących udział w badaniach klinicznych konieczne jest przestrzeganie protokołu badania. Jeśli nie ma ograniczeń chorym należy proponować szczepienie. Wiele protokołów badań klinicznych jest aktualizowanych ze względu na aktualną sytuację pandemii oraz możliwość szczepień.
6. Odpowiedź immunologiczna i jej pomiar
- Osoby pozostające w bliskim kontakcie z pacjentem powinny otrzymać szczepionkę przeciwko COVID-19, dotyczy to zarówno personelu medycznego jak również współdomowników i rodziny.
- Chociaż szczepionka jest bardzo skuteczna, rzeczywiste korzyści dla pacjentów ze szpiczakiem nie zostały jeszcze ustalone.
- Nie ma obecnie danych dotyczących skuteczności szczepionki u chorych na szpiczaka oraz jej ewentualnego wpływu na ciężkość choroby przy infekcji COVID-19.
- Ponieważ odsetek odpowiedzi na szczepionkę może być niższy niż oczekiwano u pacjentów na szpiczaka, środki ochronne są nadal bardzo ważne. Pacjenci powinni nadal nosić maski ochronne i zachowywać dystans społeczny.
- Pierwsza odpowiedź na szczepionkę u zdrowych osób jest obserwowana po 10 dniach od pierwszej dawki. Kinetyka tej odpowiedzi u chorych na szpiczaka pozostaje niejasna.
- Odpowiedź na szczepienie można mierzyć pod względem miana przeciwciał. Pomiar odpowiedzi immunologicznej powinien być skierowany przeciwko odpowiedniemu białku wypustki, a pomiar powinien zapewnić miano.
- Idealny harmonogram testów na obecność przeciwciał to ewentualnie przed pierwszym szczepieniem, a następnie 7-21 dni po drugim szczepieniu. Można rozważyć dodatkowy pomiar przed drugą dawką szczepionki. Obecnie nie ma planu dodatkowych szczepień, jeśli odpowiedź jest słaba i niewystarczająca.
W imieniu Prezydium PGSz:
Krzysztof Giannopoulos,
Dominik Dytfeld,
Krzysztof Jamroziak,
Artur Jurczyszyn,
Lidia Usnarska-Zubkiewicz.
