Badanie ATLAS to randomizowane, wieloośrodkowe badanie fazy III, które oceniało skuteczność i bezpieczeństwo terapii podtrzymującej z użyciem schematu KRd (karfilzomib, lenalidomid, deksametazon) w porównaniu z monoterapią lenalidomidem (R) u pacjentów z nowo zdiagnozowanym szpiczakiem plazmocytowym (NDMM) po autologicznym przeszczepie komórek macierzystych (ASCT). Badanie zostało zaprojektowane jako otwarte i randomizowane, z udziałem 180 pacjentów, których przydzielono w stosunku 1:1 do dwóch ramion terapeutycznych.
Pacjenci w ramieniu eksperymentalnym otrzymywali karfilzomib (27 mg/m², dni 1, 2, 8, 9, 15, 16 w 28-dniowych cyklach), lenalidomid (25 mg, dni 1–21) i deksametazon (40 mg, dni 1, 8, 15, 22) przez maksymalnie 36 cykli lub do progresji choroby. W przypadku uzyskania MRD-ujemnego statusu po 6 cyklach KRd, pacjenci mogli przejść na terapię podtrzymującą jedynie lenalidomidem. Grupa kontrolna otrzymywała standardową terapię podtrzymującą lenalidomidem (10–15 mg, dni 1–21 każdego 28-dniowego cyklu), aż do progresji lub nieakceptowalnej toksyczności.
Wyniki wykazały istotną statystycznie poprawę czasu wolnego od progresji (PFS) w ramieniu KRd w porównaniu do ramienia R. Po medianie obserwacji wynoszącej 45 miesięcy, mediana PFS nie została jeszcze osiągnięta w grupie KRd, natomiast wynosiła 36,4 miesiąca w grupie leczonej tylko lenalidomidem (HR 0,51; 95% CI: 0,30–0,85; p = 0,01). Korzyści z intensyfikowanej terapii były widoczne zarówno u pacjentów z ryzykiem standardowym, jak i wysokim, a także w podgrupie pacjentów MRD-dodatnich po ASCT.
Co istotne, terapia KRd wiązała się z wyższym odsetkiem konwersji MRD-dodatnich pacjentów do stanu MRD-ujemnego – 72% vs. 56% w grupie R. Odsetki poważnych działań niepożądanych (stopnia 3 lub wyższego) były nieco wyższe w ramieniu KRd (49%) w porównaniu do 38% w ramieniu R, ale profil bezpieczeństwa pozostawał zarządzalny. Najczęstsze zdarzenia niepożądane obejmowały nadciśnienie, zmęczenie i neutropenię.
Badanie ATLAS to również przykład udanej współpracy międzynarodowej. Udział w nim wzięły czołowe ośrodki hematologiczne z Polski, w tym zespoły prowadzone przez prof. Tomasza Wróbla (Wrocław), prof. Krzysztof Giannopoulos (Lublin), prof. Dominika Dytfelda (Poznań) Centralną rolę pełnił zespół z Chicago, kierowany przez prof. Andrzeja Jakubowiaka, który pełnił funkcję głównego badacza.
Wnioski płynące z badania ATLAS są klarowne: zastosowanie intensywnej terapii podtrzymującej KRd po ASCT może zapewnić głębszą i trwalszą odpowiedź u pacjentów z NDMM, a jednocześnie pozwala na indywidualizację leczenia na podstawie statusu MRD. Wyniki te sugerują, że KRd może w niedalekiej przyszłości stać się nowym standardem terapii podtrzymującej w tej grupie chorych. Sukces badania ATLAS nie tylko wzmacnia pozycję karfilzomibu w strategiach terapeutycznych, ale także potwierdza rosnącą rolę Polskiego Konsorcjum Szpiczakowego jako inicjatora badań klinicznych.
Źródło: https://meetings.asco.org/abstracts-presentations/243600
