Terapia CAR-T stanowi rodzaj zarówno immunoterapii, jak i terapii genowej. CAR to genetycznie zmodyfikowane białko, sztuczny receptor, który składa się z fragmentu zewnątrzkomórkowego, który wiąże docelowy antygen obecny na komórce nowotworowej za pomocą łańcucha lekkiego, domeny rozdzielającej, domeny przez-błonowej, a także wewnątrzkomórkowej domeny sygnałowej. Po rozpoznaniu docelowego antygenu dochodzi do aktywacji komórki CAR-T. W konsekwencji rozpoznania antygenu obecnego na komórce nowotworowej przez komórkę CAR-T, a następnie jej aktywacji, komórka nowotworowa zostaje zniszczona. To co wyróżnia komórki CAR-T od limfocytów T niemodyfikowanych to fakt, że komórki CAR-T rozpoznają i niszczą komórki nowotworowe niezależnie i bez konieczności wcześniejszego rozpoznania antygenów prezentowanych przez cząsteczki głównego układu zgodności tkankowej (major histocomaptibility complex, MHC). Dodatkowo, CAR-T w organizmie chorego ulegają podziałom, aż do całkowitej eliminacji komórek nowotworowych.
Pacjenci leczeni terapią komórkami CAR-T mają wieloczynnikowy niedobór odporności wynikający z choroby podstawowej, wcześniejszych terapii przeciwnowotworowych i czynników związanych z terapią komórkami CAR-T.
Szczepienia są jednym z kluczowych narzędzi zapobiegania infekcjom, ale istnieją ograniczone dane na temat immunogenności szczepionek po CAR-T, a najlepsza strategia lub czas rozpoczęcia szczepień po leczeniu nie są dobrze ustalone.
W badaniu analizowano dane z okresu 6 lat, od 2018 do 2024 r. Badanie miało charakter retrospektywny i odbywało się w jednym ośrodku. Szczepienia podawano zgodnie z rekomendacjami EBMT/CIBMTR, a następnie oceniano, czy u pacjentów pojawiła się odporność na 12 różnych patogenów. Analizowano odpowiedzi, czyli miano przeciwciał klasy IgG na 12 infekcji, którym można było zapobiec za pomocą szczepionek. Za potwierdzenie skuteczności szczepionki (seroprotekcję) uznawano odpowiednio wysokie miano przeciwciał lub co najmniej dwukrotny wzrost ich miana po szczepieniu.
Do badania włączono łącznie 73 chorych na hematologiczne nowotwory (chłoniaki, szpiczak plazmocytowy), którzy nie otrzymali dożylnych immunoglobulin w ciągu ośmiu tygodni przed lub po uzyskaniu miana. Mediana czasu do rozpoczęcia szczepienia wynosiła 13 miesięcy (zakres wynosił od 6 do 66 miesięcy) po podaniu terapii CAR-T.
Miana przed i po szczepieniu były dostępne dla 49 pacjentów. Seroprotekcja przed szczepieniem była wysoka (>85%) w przypadku tężca i wirusa polio. Okazało się, że jeszcze przed szczepieniem wysoki odsetek pacjentów miał odporność na tężec i polio (ponad 85%). Wśród tych, którzy nie byli wcześniej chronieni, szczepienia działały najlepiej właśnie przeciwko tężcowi i polio (100% odpowiedzi), umiarkowanie dobrze przeciwko błonicy (75%) i Hib (62%), ale znacznie słabiej w przypadku krztuśca (48%), WZW A (43%), WZW B (44%) oraz choroby pneumokokowej (33%).
Co ciekawe, pacjenci leczeni komórkami CAR-T skierowanymi przeciwko antygenowi CD19 mieli wyższy poziom odporności przed szczepieniem niż ci leczeni przeciwko BCMA, jednak po szczepieniu skuteczność nie różniła się znacząco między tymi grupami. Wykazano także, że osoby z wyższym poziomem immunoglobulin klasy IgA przed szczepieniem oraz z większą liczbą limfocytów B, czyli komórek odpowiadających za produkcję przeciwciał, miały większe szanse na skuteczną odpowiedź poszczepienną.
Podsumowując, badanie pokazuje, jak ważna jest regeneracja układu odpornościowego po terapii CAR-T, bo to ona decyduje, czy szczepienia będą skuteczne. Wyniki te mogą pomóc w planowaniu lepszej opieki nad pacjentami po tej zaawansowanej terapii przeciwnowotworowej.
Zobacz całą publikację: Einarsdotti S, Lobaugh S, Luan D, et al. Humoral vaccine responses following Chimeric Antigen Receptor T-cell therapy for hematological malignancies. Blood Cancer Journal volume 15, Article number: 114 (2025).
