Selmet - baza leków

Wskazania

Nadciśnienie tętnicze. Dławica piersiowa. Tachyarytmie, szczególnie częstoskurcz nadkomorowy. Zapobieganie zgonowi sercowemu i ponownemu zawałowi mięśnia sercowego po ostrej fazie zawału. Zapobieganie napadom migreny. Lek jest przeznaczony do stosowania u pacjentów dorosłych.

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na metoprolol, inne β-adrenolityki lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Blok przedsionkowo-komorowy II lub IIIst.. Nieustabilizowana lub ostra zdekompensowana niewydolność serca (obrzęk płuc, hipoperfuzja lub niedociśnienie), gdzie wskazane jest ciągłe lub okresowe dożylne podawanie agonistów receptorów β-adrenergicznych o działaniu inotropowym. Objawowy i klinicznie istotny rzadkoskurcz zatokowy (<50 uderzeń/min). Zespół chorego węzła zatokowego. Wstrząs kardiogenny. Ciężka choroba tętnic obwodowych. Niedociśnienie (skurczowe ciśnienie tętnicze <50 mmHg). Kwasica metaboliczna. Ciężka postać astmy oskrzelowej lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Blok zatokowo-przedsionkowy dużego stopnia. Podejrzenie świeżego zawału mięśnia sercowego i częstość rytmu serca <50 uderzeń/min, odstęp PQ >0,24 s lub skurczowe ciśnienie tętnicze <100 mmHg. Jednoczesne podawanie (z wyjątkiem OIOM) dożylne antagonistów wapnia z grupy werapamilu lub diltiazemu oraz innych leków przeciwarytmicznych (np. dyzopiramidu). Nieleczony guz chromochłonny.

Dawkowanie

Doustnie. Dorośli. Dawka powinna być dostosowana do indywidualnego zapotrzebowania pacjenta i nie powinna przekraczać 400 mg/dobę. Nadciśnienie tętnicze: 100 mg na dobę; dawkę można zwiększyć, jeśli istnieje taka konieczność, do 200 mg na dobę w dawce pojedynczej lub w dawkach podzielonych. W celu dalszego obniżenia ciśnienia tętniczego można rozważyć leczenie skojarzone z innym lekiem hipotensyjnym. Dławica piersiowa: 50-100 mg 2 razy na dobę; dawkę można dalej zwiększać lub stosować łącznie z nitratami. Tachyarytmie: 100-200 mg na dobę; w razie konieczności dawkę można zwiększyć. Po leczeniu dożylnym zawału mięśnia sercowego w ostrej fazie: doustne podawanie metoprololu należy rozpocząć 15 min po ostatnim wstrzyknięciu dożylnym, stosując dawkę 50 mg co 6 h przez 48 h. Zapobieganie zawałowi mięśnia sercowego: 100 mg 2 razy na dobę. Zapobieganie napadom migreny: 50-100 mg 2 razy na dobę. Szczególne grupy pacjentów. Nie ma konieczności modyfikowania dawkowania u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek. U pacjentów z marskością wątroby lek może być podawany w zwykłej dawce; zmniejszenie dawkowania należy rozważyć tylko wówczas, gdy obecne są objawy ciężkiego zaburzenia czynności wątroby (np. u pacjentów z zespoleniem wrotno-układowym). Sposób podania. Lek należy przyjmować na czczo. Tabletki można podzielić na równe dawki.

Skład

1 tabl. powl. zawiera 50 mg lub 100 mg winianu metoprololu.

Działanie

Wybiórczy antagonista receptorów β1-adrenergicznych. Wykazuje nieistotne działanie stabilizujące błony komórkowe i nie wykazuje wewnętrznej aktywności agonistycznej. Osłabia lub całkowicie znosi pobudzający wpływ na serce katecholamin. Spowalnia rytm serca, zmniejsza pojemność minutową serca i kurczliwość mięśnia sercowego oraz obniża ciśnienie tętnicze. Całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego, osiągając C_max w czasie 1,5-2 h. Z powodu silnego efektu pierwszego przejścia biodostępność metoprololu po jednorazowym podaniu doustnym wynosi około 50%. Przyjęcie metoprololu z pokarmem zwiększa jego biodostępność do ok. 70%. W 5-10% wiąże się z białkami osocza. Przenika przez łożysko i do mleka kobiecego. Jest metabolizowany drogą utleniania w wątrobie, głównie z udziałem CYP2D6, do nieaktywnych metabolitów. U wolnych metabolizerów CYP2D6 (ok. 7-8% populacji) stwierdza się większe stężenia we krwi i wolniejszą eliminację leku, niż u osób szybko metabolizujących; stężenia we krwi są jednak u danej osoby stabilne i powtarzalne. Metoprolol jest wydalany z moczem (>95% dawki), głównie w postaci metabolitów. T_0,5 w fazie eliminacji wynosi średnio 3,5 h (zakres 1-9 h).

Interakcje

Barbiturany nasilają metabolizm metoprololu poprzez indukcję enzymów. Propafenon (inhibitor CYP2D6) hamuje metabolizmu metoprololu i zwiększa jego stężenie we krwi nawet 2-5 razy, ponadto również wykazuje działanie blokujące receptory β-adrenergiczne. Antagoniści wapnia z grupy werapamilu i diltiazemu nasilają ujemne działanie inotropowe i chronotropowe; antagonistów wapnia z grupy werapamilu nie należy podawać dożylnie pacjentom leczonym β-adrenolitykami, ze względu na ryzyko wystąpienia niedociśnienia, zaburzeń przewodzenia przedsionkowo-komorowego oraz niewydolności lewej komory. U pacjentów z zaburzeniem czynności serca stosowanie metoprololu z antagonistami wapnia jest przeciwwskazane. Jednoczesne stosowanie metoprololu i antagonistów wapnia z grupy pochodnych dihydropirydyny (np. nifedypiny i amlodypiny) może zwiększać ryzyko wystąpienia niedociśnienia, a u pacjentów z utajoną niewydolnością serca stan ten może ulec ujawnieniu. Należy unikać jednoczesnego stosowania metoprololu z ww. lekami. Stosowanie metoprololu z amiodaronem może powodować ciężki rzadkoskurcz zatokowy (amiodaron cechuje się bardzo długim T_0,5 - ok. 50 dni, co oznacza, że ryzyko wystąpienia interakcji zachodzi jeszcze długo po jego odstawieniu). W przypadku stosowania metoprololu z lekami przeciwarytmicznymi klasy I (np. dyzopiramidem) następuje sumowania się działania inotropowego ujemnego, co może prowadzić do wystąpienia poważnych hemodynamicznych działań niepożądanych u pacjentów z zaburzeniem czynności lewej komory; takiego połączenia należy unikać w zespole chorego węzła zatokowego oraz w zaburzeniach przewodzenia przedsionkowo-komorowego. NLPZ znoszą działanie hipotensyjne β-adrenolityków (uważa się, że interakcje te nie zachodzą w przypadku sulindaku). Inhibitory CYP2D6 zwiększają stężenie metoprololu we krwi, może być konieczne zmniejszenie jego dawki; przykładami klinicznie istotnych inhibitorów CYP2D6 są: fluoksetyna, paroksetyna, bupropion, tiorydazyna, leki przeciwwirusowe (np. rytonawir), difenhydramina, hydroksychlorochina, chinidyna, leki przeciwgrzybicze (np. terbinafina), cymetydyna, propafenon. Glikozydy nasercowe w skojarzeniu z β-adrenolitykami mogą wydłużać czas przewodzenia przedsionkowo-komorowego i indukować rzadkoskurcz. Adrenalina (epinefryna) podawana w ramach znieczulenia miejscowego może wywoływać ciężkie niedociśnienie i rzadkoskurcz u pacjentów leczonych β-adrenolitykami (głównie nieselektywnymi; ryzyko to powinno być znacznie mniejsze w przypadku kardioselektywnych β-adrenolityków). Leki β-adrenolityczne mogą wywoływać paradoksalne reakcje hipertensyjne u pacjentów przyjmujących duże dawki noradrenaliny (fenylopropanolaminy), opisano dwa przypadki przełomu nadciśnieniowego u pacjentów otrzymujących wyłącznie noradrenalinę. Inhibitory MAO stosowane z metoprololem zwiększają ryzyko rzadkoskurczu i nasilają działanie hipotensyjne; na początku stosowania tego połączenia zaleca się monitorowanie ciśnienia tętniczego i częstości rytmu serca. Nagłe odstawienie leków hipotensyjnych o działaniu ośrodkowym (takich jak: klonidyna, guanfacyna, moksonidyna, metyldopa, rylmenidyna), szczególnie przed przerwaniem stosowania leku β-adrenolitycznego może zwiększać ryzyko wystąpienia tzw. nadciśnienia z odbicia; jeśli klonidyna jest stosowana jednocześnie z β-adrenolitykiem, wówczas jej stosowanie należy kontynuować jeszcze przez jakiś czas po odstawieniu β-adrenolityku. Pacjenci stosujący łącznie z metoprololem leki hamujące przewodnictwo w zwojach nerwowych układu współczulnego bądź też inne β-adrenolityki (w tym w postaci kropli do oczu) wymagają ciągłego monitorowania. Ponieważ β-adrenolityki mogą wpływać na krążenie obwodowe, podczas stosowania leków o podobnym działaniu, np. ergotaminy, należy zachować ostrożność. Nitraty mogą nasilać działanie hipotensyjne metoprololu. Jednoczesne stosowanie metoprololu i parasympatykomimetyów może powodować długo utrzymujący się rzadkoskurcz. Metoprolol zmniejsza działanie pobudzania receptorów β1-adrenergicznych przez sympatykomimetyki, a jego wpływ na działanie rozkurczające oskrzela wywierane przez β2-mimetyki powinien być niewielki. Nie można wykluczyć nasilenia działania kardiodepresyjnego podczas jednoczesnego stosowania metoprololu i wziewnych leków do znieczulenia; ponieważ jednak blokada receptorów β-adrenergicznych może zapobiegać nadmiernym wahaniom ciśnienia tętniczego podczas intubacji i blokadę tę można szybko znieść za pomocą β-mimetyków, jednoczesne stosowanie tych leków nie jest przeciwwskazane. Metoprolol może nasilać działanie hipoglikemizujące insuliny i doustnych leków hipoglikemizujących; dawkowanie doustnych leków hipoglikemizujących należy zmodyfikować. Leki α-adrenolityczne, takie jak prazosyna, tamsulozyna, terazosyna, doksazosyna stosowane z metoprololem zwiększają ryzyko niedociśnienia, szczególnie ciężkiego niedociśnienia ortostatycznego. Metoprolol może blokować wyrównawcze reakcje sercowo-naczyniowych na zmniejszenie ciśnienia tętniczego lub wstrząs, który może być indukowany przez floktafeninę. Może zmniejszać klirens lidokainy. Stosowany z meflochiną zwiększa ryzyko rzadkoskurczu. Stosowanie leków zwiotczających mięśnie szkieletowe typu kurary z metoprololem nasila blokadę przewodzenia nerwowo-mięśniowego; należy monitorować ciśnienie tętnicze i jeśli konieczne odpowiednio modyfikować dawkowanie leków hipotensyjnych. Leki indukujące enzymy wątrobowe (np. ryfampicyna) mogą zmniejszać stężenie metoprololu we krwi. Alkohol spożywalny podczas leczenia metoprololem może osiągać większe stężenie, które zmniejsza się wolniej. Należy zachować ostrożność w przypadku łącznego stosowania metoprololu z lekami, które powodują obniżenie ciśnienia (takimi jak trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, barbiturany, pochodne fenotiazyny) lub lekami przeciwnadciśnieniowymi  - sumowanie się efektu hipotensyjnego.

Środki ostrożności

Lek należy stosować ostrożnie u pacjentów z: astmą oskrzelową (może być konieczne zwiększenie dawki stosowanych jednocześnie β2-mimetyków); cukrzycą (metoprolol może osłabiać działanie leków przeciwcukrzycowych i maskować objawy hipoglikemii); blokiem przedsionkowo-komorowym Ist. (wydłużenie czasu przewodzenia); dławicą piersiową typu Prinzmetala (ryzyko zwiększenia liczby i czasu trwania napadów dławicowych); potwierdzeniem lub podejrzeniem tyreotoksykozy (metoprolol może maskować objawy tyreotoksykozy; należy uważnie monitorować czynność tarczycy i serca); zaburzeniami krążenia obwodowego (ryzyko zaostrzenia tych zaburzeń); guzem chromochłonnym nadnerczy (przed rozpoczęciem stosowania metoprololu oraz w trakcie jego stosowania musi być również stosowany α-adrenolityk); w podeszłym wieku - zwłaszcza podczas zwiększania dawki (ryzyko nadmiernego spadku ciśnienia tętniczego lub częstości rytmu serca; brak jest danych dotyczących stosowania leku u pacjentów >80 lat). Przed zabiegiem operacyjnym należy poinformować anestezjologa, że pacjent stosuje leki β-adrenolityczne; ich odstawienie na czas operacji nie jest zalecane. Metoprolol może zwiększać wrażliwości na alergeny i nasilać ciężkość reakcji anafilaktycznych, a leczenie adrenaliną może nie zawsze przynosić oczekiwany skutek terapeutyczny. Może wywoływać lub zaostrzać łuszczycę. Brak wystarczających danych na temat stosowania metoprololu u pacjentów z niewydolnością serca współwystępującą z wymienionymi poniżej czynnikami towarzyszącymi: niestabilną niewydolnością serca (IV wg NYHA), świeżym zawałem mięśnia sercowego lub niestabilną dławicą piersiową w okresie minionych 28 dni, zaburzeniem czynności nerek, zaburzeniem czynności wątroby, w wieku >80 lat, w wieku <40 lat, hemodynamicznie istotnymi wadami zastawkowymi serca, kardiomiopatią przerostową ze zwężeniem drogi odpływu z lewej komory, w trakcie lub po zabiegu kardiochirurgicznym w okresie 4 mies. przed rozpoczęciem stosowania metoprololu. W przypadku narastającego rzadkoskurczu dawkowanie należy zmniejszyć bądź przerwać stosowanie metoprololu. Nie należy stosować leków β-adrenolitycznych u pacjentów z nieleczoną zastoinową niewydolnością serca, aż do ustabilizowania się ich stanu; jeśli jednocześnie stosowana jest digoksyna, należy pamiętać, że oba leki powodują zmniejszenie przewodzenia przedsionkowo-komorowego, istnieje zatem ryzyko wystąpienia rozkojarzenia przedsionkowo-komorowego, oprócz tego mogą pojawić się łagodne powikłania krążeniowe objawiające się zawrotami głowy, rzadkoskurczem i skłonnością do zapaści. Nie wolno nagle przerwać stosowania β-adrenolityków, ze względu na ryzyko zaostrzenia niewydolności serca, ryzyko zawału mięśnia sercowego i nagłego zgonu; jeśli stosowanie metoprololu musi zostać przerwane, dawka powinna być stopniowo zmniejszana przez okres co najmniej 2 tyg. do dawki 25 mg na dobę, a przez ostatnie 6 dni poprzedzających całkowite przerwanie stosowania metoprololu należy stosować dawkę 25 mg na dobę.; jeśli u pacjenta pojawiają się jakiekolwiek objawy, wówczas dawkę należy zmniejszać wolniej. Pacjentów leczonych metoprololem należy obserwować ze względu na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych dotyczących narządu wzroku; jeśli działania te wystąpią, należy rozważyć odstawienie metoprololu. Nie zaleca się stosowania leku u dzieci i młodzieży.

Ciąża i laktacja

W ciąży stosować jedynie w przypadku, gdy korzyść dla matki przewyższa ryzyko dla zarodka lub płodu. Leki β-adrenolityczne mogą zmniejszać perfuzję łożyska i powodować śmierć płodu oraz przedwczesny poród. Obserwowano opóźnienie rozwoju wewnątrzmacicznego płodu po długotrwałym stosowaniu metoprololu u kobiet w ciąży z łagodnym lub umiarkowanym nadciśnieniem tętniczym. β-adrenolityki mogą przedłużać poród oraz wywoływać bradykardię u płodu i noworodka. Istnieją doniesienia o występowaniu hipoglikemii, niedociśnienia, zwiększonej bilirubinemii oraz utrudnionej odpowiedzi na niedotlenienie tkanek u noworodka. Należy w związku z tym stosować najmniejszą możliwą dawkę, a stosowanie metoprololu należy przerwać na 48-72 h przed planowanym porodem. W przypadku gdy nie jest to możliwe - noworodka należy obserwować przez 48-72 h po urodzeniu pod kątem objawów zablokowania receptorów β-adrenergicznych (np. powikłań sercowych i płucnych). Stężenie metoprololu w mleku jest ok. 3-krotnie większe niż w osoczu. Chociaż przy stosowaniu dawek terapeutycznych ryzyko szkodliwego działania na oseska jest niewielkie (z wyjątkiem osób o powolnym metabolizmie), dziecko należy obserwować w kierunku objawów zablokowania receptorów β-adrenergicznych.

Działania niepożądane

Bardzo często: nasilone zmniejszenie ciśnienia tętniczego i niedociśnienie ortostatyczne (bardzo rzadko - omdlenia), zmęczenie. Często: zawroty głowy, ból głowy, rzadkoskurcz, zaburzenia równowagi (bardzo rzadko z towarzyszącymi omdleniami), kołatanie serca, zimne ręce i stopy, duszność czynnościowa, nudności, ból brzucha, zaparcia. Niezbyt często: zwiększenie masy ciała, depresja, zaburzenia koncentracji, senność lub bezsenność, koszmary senne, parestezje, przemijające zaostrzenie objawów niewydolności serca, blok przedsionkowo-komorowy Ist., ból w okolicy przedsercowej, skurcz oskrzeli, wymioty, wysypka (pokrzywka przypominająca łuszczycę i dystroficzne zmiany skórne), nadmierna potliwość, kurcze mięśniowe, obrzęki. Rzadko: zaostrzenie utajonej cukrzycy, nerwowość, objawy lękowe, zaburzenia widzenia, suchość lub podrażnienie oczu, zapalenie spojówek, czynnościowe zaburzenia serca, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia przewodzenia, zapalenie błony śluzowej nosa, suchość w jamie ustnej, nieprawidłowe wartości parametrów czynnościowych wątroby, wypadanie włosów, impotencja i inne dysfunkcje płciowe, stwardnienie plastyczne prącia (zespół Peyroniego). Bardzo rzadko: małopłytkowość, leukopenia, zapominanie lub zaburzenia pamięci, dezorientacja, omamy, zmiany osobowości (np. zmiany nastroju), szumy uszne, zaburzenia słuchu, martwica u pacjentów z ciężkimi chorobami naczyń obwodowych w wywiadzie, zaostrzenie chromania przestankowego lub zespołu Raynauda, zaburzenia smaku, zapalenie wątroby, reakcje nadwrażliwości na światło, zaostrzenie łuszczycy, pojawienie się nowych objawów łuszczycy, zmiany dermatologiczne przypominające łuszczycę, bóle stawowe, osłabienie siły mięśniowej.

Pozostałe informacje

Metoprolol może zaburzać zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn, zwłaszcza na początku leczenia, w przypadku zmiany leku hipotensyjnego, jak również w połączeniu z alkoholem.