Olpinat - baza leków

Wskazania

Dorośli. Leczenie schizofrenii - olanzapina jest skuteczna w długoterminowym leczeniu podtrzymującym pacjentów, u których stwierdzono dobrą odpowiedź na leczenie w początkowej fazie terapii. Leczenie średnio nasilonych i ciężkich epizodów manii. U pacjentów, u których w terapii epizodu manii uzyskano dobrą odpowiedź na leczenie olanzapiną, lek wskazany jest w celu zapobiegania nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej.

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na olanzapinę lub pozostałe składniki preparatu. Pacjenci z jaskrą z wąskim kątem przesączania lub ze stwierdzonym ryzykiem jej wystąpienia.

Dawkowanie

Doustnie. Dorośli. Schizofrenia: zalecana dawka początkowa olanzapiny wynosi 10 mg/dobę. Epizody manii: dawka początkowa wynosi 15 mg podawana jako dawka pojedyncza w monoterapii lub 10 mg/dobę w terapii skojarzonej. Zapobieganie nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej: zalecana dawka początkowa wynosi 10 mg/dobę. U pacjentów otrzymujących olanzapinę w leczeniu epizodu manii, aby zapobiec nawrotom, należy kontynuować leczenie tą samą dawką. W przypadku wystąpienia nowego epizodu manii, epizodu mieszanego lub epizodu depresji, należy kontynuować leczenie olanzapiną (w razie potrzeby optymalizując dawkę) i jeżeli istnieją wskazania kliniczne - zastosować dodatkowe leczenie objawów afektywnych. Podczas leczenia schizofrenii, epizodów manii i w celu zapobiegania nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej, dawka dobowa może być ustalana w zależności od stanu klinicznego pacjenta w zakresie 5-20 mg/dobę. Zwiększenie dawki ponad rekomendowaną dawkę początkową jest zalecane tylko po ponownej ocenie stanu klinicznego i powinno być dokonywane nie częściej niż co 24 h. U pacjentów w podeszłym wieku mniejsza dawka początkowa (5 mg/dobę) nie jest rutynowo zalecana, jednak powinna być rozważona o ile przemawiają za tym czynniki kliniczne. U pacjentów z zaburzoną czynnością nerek i (lub) wątroby należy rozważyć zastosowanie mniejszej dawki początkowej (5 mg). W przypadkach umiarkowanej niewydolności wątroby (marskość, klasa A lub B w skali Child-Pugh) dawka początkowa powinna wynosić 5 mg i być ostrożnie zwiększana. W przypadku istnienia więcej niż jednego czynnika, który mógłby spowodować spowolnienie metabolizmu olanzapiny (płeć żeńska, podeszły wiek, niepalenie tytoniu) należy rozważyć zmniejszenie dawki początkowej. U tych pacjentów zwiększanie dawki, jeżeli wskazane, powinno być przeprowadzane z zachowaniem ostrożności.
Preparat można przyjmować niezależnie od posiłków.

Skład

1 tabl. powl. zawiera 5 mg lub 10 mg olanzapiny. Tabletki zawierają laktozę i lecytynę sojową.

Działanie

Lek przeciwpsychotyczny, przeciwmaniakalny oraz stabilizujący nastrój. Olanzapina wykazuje powinowactwo do licznych receptorów: serotoninowych (5HT_2A/2C, 5HT₃, 5HT₆), dopaminowych (D₁, D₂, D₃, D₄, D₅), cholinergicznych receptorów muskarynowych (m₁-m₅), α₁-adrenergicznych i histaminowych receptorów H₁. Wykazuje większe powinowactwo do receptora 5-HT₂ niż do receptora D₂. Olanzapina selektywnie redukuje pobudzającą czynność neuronów dopaminergicznych układu mezolimbicznego (A10), mając jednocześnie niewielki wpływ na drogi w prążkowiu (A9) zaangażowane w czynności motoryczne. Po podaniu doustnym olanzapina dobrze wchłaniana się z przewodu pokarmowego, osiągając maksymalne stężenie we krwi w ciągu 5-8 h (pokarm nie wpływa na wchłanianie leku). Jest metabolizowana w wątrobie na drodze sprzęgania i utleniania. Głównym występującym w krwiobiegu metabolitem olanzapiny jest 10-N-glukuronid, który nie przenika przez barierę krew-mózg. Cytochromy P-450 CYP1A2 oraz 2D6 biorą udział w tworzeniu metabolitów N-demetylowego i 2-hydroksymetylowego, które wykazują znamiennie mniejszą aktywność niż olanzapina. Aktywność farmakologiczna zależy głównie od związku macierzystego - olanzapiny. Olanzapina wiążę się z białkami osocza w około 93%. Okres półtrwania i klirens olanzapiny może zmieniać się w zależności od wieku i płci oraz palenia tytoniu. Lek wydalany jest w ok. 57% z moczem, głównie w postaci metabolitów.

Interakcje

Olanzapina jest metabolizowana przez CYP1A2 - substancje, które wybiórczo indukują lub hamują ten izoenzym mogą mieć wpływ na farmakokinetykę olanzapiny. Metabolizm olanzapiny może być przyspieszony przez palenie tytoniu i karbamazepinę, co może prowadzić do zmniejszenia stężenia olanzapiny - zalecane jest monitorowanie stanu klinicznego i w razie potrzeby rozważenie zwiększenia dawki olanzapiny. Fluwoksamina (inhibitor CYP1A2) istotnie hamuje metabolizm olanzapiny. W przypadku równoczesnego stosowania fluwoksaminy lub innego inhibitora CYP1A2 (np. cyprofloksacyny) należy rozważyć zmniejszenie dawki olanzapiny. Węgiel aktywowany zmniejsza biodostępność podanej doustnie olanzapiny o 50-60% i powinien być podawany co najmniej 2 h przed lub po olanzapinie. Nie stwierdzono, aby fluoksetyna (inhibitor CYP2D6), pojedyncze dawki leków zobojętniających kwas solny (związki glinu lub magnezu) czy cymetydyna w istotny sposób wpływały na farmakokinetykę olanzapiny. Olanzapina może wywierać antagonistyczne działanie wobec bezpośrednich i pośrednich agonistów dopaminy. Olanzapina nie hamuje in vitro głównych izoenzymów cytochromu P-450 (np. 1A2, 2D6, 2C9, 2C19, 3A4), dlatego nie należy się spodziewać żadnych istotnych interakcji. Potwierdzono to w badaniach in vivo, w których nie stwierdzono hamowania metabolizmu następujących substancji czynnych: trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (głównie szlak metaboliczny CYP2D6), warfaryny (CYP2C9), teofiliny (CYP1A2) lub diazepamu (CYP3A4 i 2C19). Nie stwierdzono interakcji olanzapiny podawanej równocześnie z litem czy biperydenem. Podczas stosowania z walproinianem nie ma konieczności dostosowywania jego dawki po rozpoczęciu podawania olanzapiny. Olanzapinę należy ostrożnie stosować w skojarzeniu z innymi lekami, które mogą hamować aktywność o.u.n., alkoholem oraz z lekami wydłużającymi odstęp QT_c. Nie zaleca się jednoczesnego stosowania olanzapiny i preparatów podawanych w leczeniu choroby Parkinsona u pacjentów z chorobą Parkinsona i otępieniem.

Środki ostrożności

Podczas stosowania leków przeciwpsychotycznych poprawa stanu klinicznego pacjenta może nastąpić po kilku dniach lub tygodniach - w tym czasie należy dokładnie kontrolować stan pacjentów. Lek nie jest wskazany do stosowania u dzieci poniżej 18 lat. Ostrożnie stosować u pacjentów: z cukrzycą lub czynnikami ryzyka rozwoju cukrzycy (zalecana jest regularna kontrola stanu klinicznego, glikemii oraz masy ciała); z zaburzeniami przemian lipidów i u pacjentów, u których występują czynniki ryzyka rozwoju takich zaburzeń (należy regularnie badać stężenie lipidów); z przerostem gruczołu krokowego, niedrożnością porażenną jelit i podobnymi chorobami; ze zwiększoną aktywnością AlAT i (lub) AspAT (należy rozważyć zmniejszenie dawki), z objawami podmiotowymi i przedmiotowymi niewydolności wątroby, z uprzednio występującą ograniczoną czynnościową rezerwą wątrobową oraz u pacjentów stosujących leki o potencjalnym działaniu hepatotoksycznym (stwierdzenie zapalenia wątroby jest wskazaniem do przerwania leczenia olanzapiną); z małą liczbą leukocytów i (lub) granulocytów obojętnochłonnych, przyjmujących leki mogące wywoływać neutropenię, z zahamowaniem czynności i (lub) toksycznym uszkodzeniem szpiku wywołanym przez leki w wywiadzie, u pacjentów z zahamowaniem czynności szpiku spowodowanym przez współistniejącą chorobę, radioterapię lub chemioterapię oraz u pacjentów z hipereozynofilią lub chorobą mieloproliferacyjną; z napadami drgawek w wywiadzie lub poddanych czynnikom obniżającym próg drgawkowy; w podeszłym wieku (u osób w wieku powyżej 65 lat zaleca się okresowe pomiary ciśnienia tętniczego krwi); z czynnikami ryzyka zakrzepu z zatorami w układzie żylnym (np. unieruchomienie). Należy zachować ostrożność w przypadku stosowania olanzapiny jednocześnie z innymi lekami wpływającymi na o.u.n. lub alkoholem. Należy zachować ostrożność, jeśli olanzapina jest stosowana jednocześnie z innymi lekami wydłużającymi odstęp QT, szczególnie u pacjentów w podeszłym wieku, u pacjentów z wrodzonym zespołem wydłużonego odstępu QT, zastoinową niewydolnością serca, przerostem mięśnia sercowego, hipokaliemią lub hipomagnezemią. Olanzapina nie jest zalecana w leczeniu psychozy wywołanej przyjmowaniem agonistów dopaminy u pacjentów z chorobą Parkinsona (obserwowano nasilenie parkinsonizmu i omamy). Nie zaleca się stosowania u pacjentów z objawami psychozy i (lub) zaburzeniami zachowania spowodowanymi otępieniem, z powodu zwiększonej śmiertelności (czynnikami ryzyka były: wiek > 65 lat, utrudnienie połykania, sedacja, niedożywienie i odwodnienie, choroby płuc oraz jednoczesne stosowanie benzodiazepin) oraz zwiększonego ryzyko wystąpienia incydentów naczyniowo-mózgowych (czynniki zwiększające ryzyko, to: wiek > 75 lat, otępienie naczyniowe lub mieszane). W przypadku wystąpienia objawów złośliwego zespołu neuroleptycznego (ZZN) (objawiającego się bardzo wysoką gorączką, sztywnością mięśni, zaburzeniami świadomości oraz objawami niestabilności autonomicznego układu nerwowego) lub wysokiej gorączki o niewyjaśnionej przyczynie, bez innych klinicznych objawów ZZN należy odstawić wszystkie leki przeciwpsychotyczne, także olanzapinę. W przypadku wystąpienia dyskinez późnych należy rozważyć zmniejszenie dawki leku lub przerwanie leczenia olanzapiną. Lek zawiera laktozę; nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadką dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy typu Lapp lub zaburzeniami złego wchłaniania glukozy-galaktozy.

Ciąża i laktacja

W ciąży stosować jedynie w przypadkach, gdy spodziewane korzyści dla matki przewyższają potencjalne ryzyko dla płodu. U noworodków, których matki przyjmowały olanzapinę w III trymestrze ciąży obserwowano: drżenie, wzmożone napięcie, spowolnienie i senność. Pacjentkom należy odradzać karmienie piersią podczas przyjmowania olanzapiny.

Działania niepożądane

Bardzo często: zwiększenie masy ciała; niedociśnienie ortostatyczne; senność; zwiększenie stężenia prolaktyny we krwi, któremu rzadko towarzyszyły objawy kliniczne (np. ginekomastia, wydzielanie mleka poza okresem karmienia i powiększenie piersi) - u większości pacjentów objawy te ustępowały i nie wymagały przerywania leczenia. Często: eozynofilia, leukopenia, neutropenia; zwiększenie stężenia cholesterolu, glukozy, triglicerydów we krwi, zwiększenie apetytu, cukromocz; zawroty głowy, akatyzja, parkinsonizm, dyskineza; łagodne, przemijające działanie antycholinergiczne (w tym zaparcie i suchość błony śluzowej jamy ustnej); przejściowe bezobjawowe zwiększenie aktywności AlAT i AspAT, zwłaszcza w początkowej fazie leczenia; wysypka; ból stawu; zaburzenia erekcji u mężczyzn, zmniejszone libido u mężczyzn i kobiet; astenia, zmęczenie, obrzęk, gorączka, zwiększenie aktywności fosfatazy zasadowej, duża aktywność fosfokinazy kreatyninowej, duża aktywność GGT, duże stężenie kwasu moczowego. Niezbyt często: nadwrażliwość; rozwój lub nasilenie cukrzycy sporadycznie związane z kwasicą ketonową lub śpiączką (w tym przypadki śmiertelne), drgawki (głównie u pacjentów z drgawkami w wywiadzie lub czynnikami ryzyka ich wystąpienia), dystonia (w tym rotacje gałek ocznych), późna dyskineza, amnezja, dyzartia, zespół niespokojnych nóg; bradykardia, wydłużenie odstępu QT; zakrzep z zatorami (w tym zator tętnicy płucnej oraz zakrzepica żył głębokich), krwawienie z nosa; wzdęcie; nadwrażliwość na światło, łysienie; nietrzymanie moczu, zatrzymanie moczu, uczucie parcia na pęcherz; brak miesiączki, powiększenie piersi, wydzielanie mleka u kobiet poza okresem karmienia piersią, ginekomastia lub powiększenie piersi u mężczyzn; zwiększenie całkowitego stężenia bilirubiny. Rzadko: małopłytkowość, hipotermia; złośliwy zespół neuroleptyczny, objawy odstawienne; częstoskurcz komorowy lub migotanie komór, nagła śmierć, zapalenie trzustki; zapalenie wątroby (w tym wątrobowokomórkowe, cholestatyczne uszkodzenie wątroby lub postać mieszana); rozpad mięśni poprzecznie prążkowanych; priapizm. Częstość nieznana: polekowa reakcja z eozynofilią o objawami ogólnymi (DRESS), zespół odstawienny u noworodków. U pacjentów w podeszłym wieku z otępieniem obserwowano częstsze przypadki zgonów i niepożądanych zdarzeń naczyniowo-mózgowych niż w grupie placebo. W tej grupie pacjentów bardzo często występowały: nieprawidłowy chód oraz upadki; często: zapalenie płuc, zwiększenie temperatury ciała, letarg, rumień, omamy wzrokowe i nietrzymanie moczu. U pacjentów z chorobą Parkinsona z psychozą polekową (wywołaną agonistami dopaminy) częściej stwierdzano nasilenie parkinsonizmu i omamy. U pacjentów z rozpoznaniem epizodu manii w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej, skojarzone stosowanie olanzapiny z walproinianem wywołało neutropenię. W przypadku stosowania olanzapiny z litem lub walproinianem obserwowano częstsze przypadki drżenia, suchości błony śluzowej jamy ustnej, zwiększonego apetytu i zwiększenia masy ciała; często stwierdzano również zaburzenia mowy. U młodzieży (w wieku od 13 do 17 lat) zgłaszano z większą częstotliwością działania niepożądane. Występowały: bardzo często - zwiększenie masy ciała, zwiększenie stężenia triglicerydów, zwiększenie apetytu, uspokojenie polekowe (w tym nadmierna potrzeba normalnego snu, letarg, senność), zwiększenie aktywności AlAT i AspAT, zmniejszenie całkowitego stężenia bilirubiny, zwiększenie aktywności GGT, zwiększenie stężenia prolaktyny w osoczu; często - zwiększenie stężenia cholesterolu, suchość błony śluzowej jamy ustnej. Olanzapina nie jest wskazana w leczeniu dzieci i młodzieży <18 lat.

Pozostałe informacje

W przypadku planowanego zakończenia leczenia olanzapiną należy rozważyć stopniowe zmniejszanie dawki leku. Olanzapina może wywołać senność i zawroty głowy - należy zachować szczególną ostrożność podczas obsługiwania maszyn i prowadzenia pojazdów mechanicznych.