Miały one formę strukturyzowanych wywiadów z udziałem pacjentów, ekspertów medycznych, przedstawicieli regulatora i specjalistów systemu opieki zdrowotnej. Jedną z poruszanych kwestii była identyfikacja obszarów opieki hematoonkologicznej, które wymagają poprawy. Jak zauważają autorzy badań, każdego roku na choroby hematoonkologiczne zapada w Polsce 120 osób na każde 100 tys. mieszkańców, przy czym połowa wszystkich chorych to osoby poniżej 65 r.ż. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów (KRN) w ciągu ostatnich trzech dekad liczba nowych zachorowań na nowotwory układu krwiotwórczego i chłonnego wzrosła ponad dwukrotnie.
Stoimy przed dużym wyzwaniem
- W tym samym czasie rozwinięto metody rozpoznawania i leczenia, poprawiając w konsekwencji wyniki terapii oraz wydłużając czas przeżycia chorych. Zwiększająca się częstość występowania oraz osiągane dzięki nowoczesnemu leczeniu długotrwałe przeżycia oznaczają wzrost wydatków na leczenie, a tym samym konieczność lepszego zorganizowania systemu opieki - zauważa dr Gałązka-Sobotka.
Autorzy badań przypominają, że nowotwory hematologiczne dzieli się na wywodzące się z układu krwiotwórczego lub chłonnego. Nowotwory układu krwiotwórczego wywodzą się z komórek macierzystych lub komórek progenitorowych linii mieloidalnej, a nowotwory układu chłonnego - z komórek prekursorowych lub komórek dojrzałych linii limfoidalnej.
Do pierwszej grupy zaliczają się ostre białaczki szpikowe oraz przewlekłe nowotwory mieloproliferacyjne, wśród których wyróżnia się nowotwory z obecnością chromosomu Filadelfia (Ph dodatnie), czyli przewlekłą białaczkę szpikową oraz nowotwory Ph ujemne, m.in. czerwienicę prawdziwą, nadpłytkowość samoistną, pierwotną mielofibrozę oraz nowotwory mielodysplastyczno-mieloproliferacyjne.
Do nowotworów układu krwiotwórczego, spośród których jedne postacie klinicznie zbliżone są do ostrych rozrostów, a inne mają charakter przewlekły, należą zespoły mielodysplastyczne. Nowotwory układu chłonnego dzieli się na nowotwory wywodzące się z prekursorowych komórek B lub T, do których zalicza się ostre białaczki/chłoniaki limfoblastyczne B- lub T-komórkowe, nowotwory wywodzące się z dojrzałych komórek B, z dojrzałych komórek T lub komórek naturalnej cytotoksyczności oraz chłoniaka Hodgkina.
- Nowotwory złośliwe są dużym wyzwaniem dla opieki zdrowotnej we wszystkich krajach OECD, nie tylko w aspekcie klinicznym, ale także społecznym i finansowym. Szacuje się, że nowotwory złośliwe są odpowiedzialne za ponad jedną czwartą wszystkich zgonów, a pod względem potencjalnych utraconych lat życia wyprzedzają zawały serca i udary mózgu - wskazuje dr Gałązka-Sobotka.
- Około jedną trzecią przypadków raka można wyleczyć, jeśli nowotwór jest wykryty na czas i chory ma dostęp do zalecanej terapii - dodaje ekspertka. Jak zaznacza, według OECD istnieją trzy podstawowe grupy czynników składających się na sukces przeciwdziałania chorobom nowotworowym: dostępność zasobów w systemie opieki zdrowotnej (ang. resources), organizacja procesu leczenia (ang. process quality/practice of care) oraz strategiczne zarządzanie systemem zapobiegania i leczenia nowotworów (wyrażone w strategii narodowej i regionalnej), (ang. governance).
Eksperci i pacjenci wskazują na potrzebę zmian
Eksperci, których w ramach badań Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia poproszono o opinię, zauważyli potrzebę polepszenia wczesnego dostępu do nowych terapii hematoonkologicznych, a także refundowania nowych cząsteczek. Jako istotne wskazali zwiększenie nakładów finansowych na hematoonkologię i zadbanie o organizację systemu opieki: dostęp pierwszorazowy do lekarza specjalisty lub poradni specjalistycznej, dalszy rozwój map potrzeb zdrowotnych i efektywną organizację ośrodków klinicznych. W opinii respondentów niezwykle ważne jest przestrzeganie standardów leczenia.
Z kolei pacjenci zwrócili uwagę na takie elementy jak: zwiększenie dostępu do leków, które nie są dostępne w Polsce, skrócenie czasu diagnostyki, zagwarantowanie możliwości kompleksowej opieki w jednym ośrodku oraz wprowadzenie opieki koordynowanej przez przewodnika pacjenta w całym procesie diagnostyki i leczenia. Istotna w ocenie tej grupy jest ponadto konieczność zmniejszenia biurokracji w procesie leczenia i co z tym związane, zwiększenie czasu poświęconego pacjentowi przez lekarza podczas wizyty.
- Analizując wskazane przez ekspertów i pacjentów obszary, można zauważyć, że niezwykle istotne dla obu grup są dostęp do terapii oraz jakość organizacji opieki - w tym zakresie eksperci położyli nacisk na konieczność stosowania standardów, a pacjenci na opiekę koordynowaną - mówi Małgorzata Gałązka-Sobotka.
I przypomina, że hematologia jako szczególna dziedzina medycyny charakteryzuje się bardzo wysokimi kosztami jednostkowymi leczenia pacjenta, związanymi z wysokimi kosztami diagnostyki, farmakoterapii oraz zwłaszcza transplantacji szpiku i przetoczeń produktów krwiopochodnych. Jeśli natomiast chodzi o model koordynowanej opieki zdrowotnej, powinien on być zaprojektowany z uwzględnieniem zarówno zarządzania, jak i koordynacji i integracji różnych poziomów opieki medycznej, które składają się na kompleksowy zakres usług zdrowotnych, jak i sposób ich finansowania.
W ocenie ekspertów podstawą do wypracowania w Polsce optymalnych rozwiązań dla koordynowanej opieki zdrowotnej (KOZ) nad pacjentem z chorobą hematoonkologiczną mogą być modele uwzględniające istniejące obecnie formy finansowania świadczeń przez Narodowy Fundusz Zdrowia: I model - zwiększenie zakresu świadczeń w programach lekowych, II model - pakiet onkohematologiczny, III model - kompleksowa opieka specjalistyczna.
- Propozycje trzech modeli opieki, przygotowane przez Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia, są oparte na danych analitycznych opracowanych we wcześniejszym raporcie Instytutu „Hematologia onkologiczna – aspekty kliniczne, ekonomiczne i systemowe”, na wynikach badań ekspertów oraz badań ankietowych pacjentów - przypomina dr Gałązka-Sobotka.
Jak zorganizować opiekę?
Jak wskazuje, pierwszy model zakłada koordynację świadczeń na bazie istniejących programów lekowych. Dla pacjenta oznacza to otrzymanie kompleksowego świadczenia opieki u jednego świadczeniodawcy, obejmującego: porady specjalistyczne w zakresie hematoonkologii, inne porady specjalistyczne (np. kardiologiczne), badania diagnostyczne i laboratoryjne, rehabilitację, doradztwo dietetyczne i psychologiczne.
Dzięki koordynacji zmniejsza się liczbę powtarzanych świadczeń (np. wykonywanych u różnych świadczeniodawców badań diagnostycznych), ale model uniemożliwia objęcie opieką pacjentów nie spełniających kryteriów włączenia do programu lekowego. Taka opieka jest możliwa do zrealizowania w oddziałach hematologii i poradniach przyszpitalnych realizujących obecnie programy lekowe z zakresu hematologii.
- Drugi model przewiduje koordynację świadczeń na wzór istniejącego pakietu onkologicznego. Pakiet hematoonkologiczny zawierałby znane rozwiązania, takie jak brak limitów finansowych, monitorowanie procesu diagnostyczno-terapeutycznego, ale byłby dostosowany do potrzeb efektywnej opieki nad pacjentami z nowotworami krwi - wyjaśnia ekspertka. - Oznacza to przede wszystkim rozszerzenie katalogu możliwych do rozliczania rozpoznań hematologicznych według ICD, nową wycenę ryczałtów diagnostycznych i wprowadzenie wstępnej diagnostyki w ramach leczenia szpitalnego. Miejscem realizacji opieki koordynowanej wg drugiego modelu byłyby podmioty realizujące obecnie świadczenia karty Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego (DiLO) - dodaje.
Trzeci model zakłada stworzenie nowego świadczenia Kompleksowej Opieki Specjalistycznej Hematologicznej (KOS-HEM). W ramach tego rozwiązania kompleksowe świadczenia realizowane są u jednego świadczeniodawcy i obejmują, szerzej niż w dwóch pozostałych modelach: porady specjalistyczne w zakresie hematoonkologii, w tym kontrolę stanu zdrowia i 24-godzinny kontakt telefoniczny, inne porady specjalistyczne, badania diagnostyczne i laboratoryjne, leczenie zachowawcze i zabiegowe, rehabilitację (wg indywidualnego planu, łącznie z koordynacją miejsca realizacji), doradztwo dietetyczne i psychologiczne.
Jak podkreślają autorzy badań, model KOS-HEM wprowadza całościowy plan leczenia jako element optymalnego zarządzania efektywnością opieki oraz szerokie monitorowanie i kontrolowanie procesu w Ogólnopolskim Rejestrze Hematologicznym. Taka opieka jest możliwa do zrealizowania w szpitalu zapewniającym oddział i poradnię hematologiczną, który spełnia wysokie kryteria jakościowe i organizacyjne.
Materiał pochodzi z portalu www.rynekzdrowia.pl
